Τα ψυχικά τραύματα και οι επιπτώσεις τους στην καθημερινότητά μας – Τι λέει η ψυχολόγος Σταυρούλα Ανδρεαδάκη
Στο Zarpa Radio 89,6 και την Ανδρονίκη Κοκοτσάκη μίλησε η ψυχολόγος στη Δευτεροβάθμια Eκπαίδευση και συστημική θεραπεύτρια Σταυρούλα Ανδρεαδάκη, για τα ψυχικά τραύματα και τις επιπτώσεις τους στην καθημερινότητά μας.
«Όλοι λίγο πολύ κουβαλάμε τα δικά μας τραύματα. Αρχικά πρέπει να διαχωρίσουμε ποιο είναι το τραυματικό γεγονός και ποιο το τραύμα. Το τραυματικό γεγονός είναι αυτό που μας συμβαίνει, μπορεί να είναι συλλογικό, να αφορά πολλούς ανθρώπους, όπως ένας σεισμός, μια πυρκαγιά, η μετανάστευση, η πανδημία. Το ατομικό τραυματικό γεγονός μπορεί να είναι η σωματική, η λεκτική, η σεξουαλική βία, μια δύσκολη ιατρική διάγνωση, ένας χωρισμός, ένα πένθος, ένα ατύχημα.
Από την άλλη πλευρά, το τραύμα είναι η εσωτερική απάντηση στο τραυματικό γεγονός που ζούμε, αυτό που νιώθουμε, που συμβαίνει μέσα μας. Όταν ζούμε ένα τραύμα αυτό που νιώθουμε συνήθως είναι ένας αφόρητος πόνος, η αίσθηση ότι καταρρέουμε κι ότι τίποτα δεν είναι ικανό να μας κρατήσει όρθιους. Συνήθως συνοδεύεται από το συναίσθημα της ντροπής και απειλεί την ταυτότητά μας.
Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το τραύμα που έζησαν οι άνθρωποι στο Αρκαλοχώρι με τους σεισμούς. Πόσοι ξύπνησαν την επόμενη μέρα χωρίς σπίτι, χωρίς έπιπλα, χωρίς τη ζωή τους όπως ήταν την προηγούμενη μέρα; Πολλές φορές ασυνείδητα ή και συνειδητά σκεφτόμαστε «Ποιος είμαι; Τι κάνω εγώ εδώ;» Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την ένταση ενός τραύματος, όπως η ψυχική ανθεκτικότητα, οι υποστηρικτικές σχέσεις και η ηλικία. Όσο μικρότεροι είμαστε τόσο πιο δύσκολα μπορούμε να ξεπεράσουμε ένα τραύμα».
«Το παιδικό ή αναπτυξιακό τραύμα αφορά τη σχέση μεταξύ του παιδιού και του φροντιστή του, συνήθως η μητέρα και κατ’ επέκταση ο πατέρας. Φυσιολογικά από την αρχή που γεννιέται ένα παιδί, ξεκινά να φτιάχνει την προσωπικότητά του, μέσα από την σχέση του με την μητέρα του.
Αν έχω μια μητέρα, η οποία με παρατηρεί, αντιλαμβάνεται τις ανάγκες μου και ανταποκρίνεται σε αυτές, βιολογικές ή συναισθηματικές, τότε αναπτύσσω μια συναισθηματική ασφάλεια, μια βάση στην οποία μπορώ να βασιστώ σε οτιδήποτε δύσκολο μπορεί να συμβεί στη ζωή μου. Αυτό με κάνει να νιώθω άξιο να αγαπηθώ, μου δίνει το αίσθημα της εμπιστοσύνης, πιστεύω στον εαυτό μου και με βοηθά στο να κάνω ισότιμες σχέσεις στη ζωή μου. Αυτό είναι το όμορφο σενάριο, το οποίο σπανίζει στις μέρες μας, είναι όμως πιθανό να συμβεί.
Στην αντίθετη πλευρά, υπάρχει και η δύσκολη περίπτωση όπου η μητέρα δε μπορεί να ανταποκριθεί συναισθηματικά στο παιδί της και πιθανότατα η ίδια έχει ζήσει μια παρόμοια κατάσταση στη δική της παιδική ηλικία. Μπορεί να συμβεί και ένας θάνατος της μητέρας. Πού θα κρατηθεί το παιδί; Αν έχω μια μητέρα που για κάποιο λόγο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες μου, τότε γίνομαι ανασφαλείς, αγχώδεις. Αυτό ίσως να επηρεάσει και τον τρόπο τον οποίο θα χτίζω σχέσεις μετά. Το τραύμα μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά».
«Όταν υπάρχει ένα πρόβλημα στη σχέση γονιού και παιδιού, το παιδί ψάχνει να βρει τρόπους να διαχειριστεί αυτό που του συμβαίνει. Προτιμά να ενοχοποιήσει τον εαυτό του και να πιστέψει ότι ο γονιός είναι καλός και το παιδί κακό, οπότε αξίζει τον τρόπο με τον οποίο του φέρεται. Μπαίνει σε μια διαδικασία ρόλων, να υιοθετήσει συμπεριφορές που δεν είναι δικές του και να χάνει με τον τρόπο αυτό την προσωπικότητά του. Το παιδί δηλαδή που θα γίνει το «μαύρο πρόβατο» της οικογένειας ή του σχολείου. Αυτό που θα φωνάζει, θα βρίζει, θα τσακώνεται και δε θα μπορεί να τηρήσει όρια και κανόνες. Υποκρίνεται με αυτόν τον τρόπο, ότι η σχέση που έχει δημιουργήσει με τον γονιό, δεν το νοιάζει κι έχει γίνει αυτό που λέμε «το σκληρό αντράκι». Μόλις αυτό το παιδί δει κατανόηση, αλλάζει και ξαφνικά βγαίνει από κάτω ο αληθινός του εαυτός».
«Όταν το παιδί γίνει πλέον ενήλικας αρχίζει και παρατηρεί. Μήπως οι σχέσεις που έχει δημιουργήσει δεν τον ικανοποιούν; Γιατί οι ερωτικές σχέσεις που κάνει συνεχώς τον απορρίπτουν; Γιατί συνεργάζεται με άτομα που τον εκμεταλλεύονται; Γιατί στις σχέσεις του είναι αυτός που τα κάνει πάντα όλα; Γιατί φέρεται στο παιδί του με τόση αγένεια; Χρειάζεται να αυτοπαρατηρηθεί. Η διαδικασία αυτή θέλει ένα ψυχικό κόπο. Πρέπει να γίνει συνειδητά. Αν δε μπορούμε να το διαχειριστούμε μόνοι μας, καταφεύγουμε σε έναν ψυχοθεραπευτή. Για να διαχειριστώ το τραύμα μου πρέπει να το διηγηθώ, δε μπορώ να το κάνω μόνος μου. Πρέπει να το πω σε κάποιον που εμπιστεύομαι, να με ακούσω και να καταφέρω να το μετουσιώσω σε κάτι άλλο».
«Ο συγκροτημένος άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να διηγηθεί την ιστορία της ζωή του, συμπεριλαμβάνοντας μέσα τα όποια τραύματά του και μιλώντας ξεκάθαρα και απλά για τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Η ροή της ζωής του να είναι συνεχής, με όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, γνωρίζοντας πως, ό,τι έζησα κι ό,τι ένιωσα ήταν φυσικό».
zarpanews.gr
