Το κατάφυτο χωριό στην Κρήτη με γραφικές εκκλησίες και τρεχούμενα νερά
Το χωριό Φόδελε απέχει από το Ηράκλειο σχεδόν 30 χιλιόμετρα και βρίσκεται στο μέσο μιας κοιλάδας κατάφυτης από πορτοκαλεώνες.
Διαρρέεται από τον ποταμό Παντομάντρη και φημίζεται για τα νόστιμα πορτοκάλια και γενικότερα εσπεριδοειδή του. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία και λιγότερο με την κτηνοτροφία.
Στον οικισμό βρίσκονται οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, καθώς επίσης και τα ξωκλήσια του Ευαγγελισμού, των Αγίων Πάντων, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ιωάννου και των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Στην περιοχή του σημερινού χωριού διαπιστώθηκε τελευταία ότι βρισκόταν η αρχαία πόλη Παντομάτριον, της οποίας το όνομα διασώζεται στον ποταμό. Σε παλαιότερη εποχή, πιθανότατα κατά τη βυζαντινή περίοδο, στη θέση Σκοτεινή, Λουμπινιές ή στα Αρχοντικά βρισκόταν χωριό με άλλο όνομα, όπως πιστοποιούν ερείπια από παλαιά κτίσματα.
Η σημερινή εκκλησία των Εισοδίων χτίστηκε στο ανατολικό τμήμα στη θέση παλαιότερης εκκλησίας, σε σχήμα βασιλικής του 11ου ή 12ου αιώνα. Το σημερινό χωριό χτίστηκε σε μεταγενέστερη εποχή και πήρε το όνομά του από το επίθετο του πρώτου οικιστή (Φόδελε),που αναφέρεται στην Κρήτη τον 13ο αιώνα.
Ωστόσο το Φόδελε έχει συνδεθεί με τον μεγάλο ζωγράφο και σπουδαιότερο εκπρόσωπο της Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας Δομήνικο Θεοτοκόπουλο (El Greco), καθώς πιστεύεται ότι καταγόταν από εκεί.
Αυτό βέβαια έχει προκαλέσει και κάποιες έριδες, καθώς πολλοί μελετητές του έχουν αντικρούσει αυτό τον ισχυρισμό, θεωρώντας ότι το χωριό ήταν τόπος γέννησης του πατέρα του. Και κάπως έτσι η «φιλολογική διαμάχη» πήρε διεθνή χαρακτήρα, όταν το 1934 φοιτητές από την Ισπανία έγραψαν πάνω σε μια βραχώδη πλάκα στην πόλη του Τολέδο ότι εκεί έζησε και πέθανε ο καλλιτέχνης. Σήμερα, αν πάει κάποιος στον οικισμό, μπορεί να επισκεφτεί το σπίτι στο οποίο πιστεύεται ότι μεγάλωσε.
Κοντά σ’ αυτό μπορεί επίσης να επισκεφτεί και τον βυζαντινό ναό της Παναγίας, Εισόδια της Θεοτόκου, η οποία χτίστηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής και θεωρείται ότι ενέπνευσε τον μεγάλο ζωγράφο να ασχοληθεί με την τέχνη της αγιογραφίας, ενώ ξεχωρίζει για το θηρίο που παριστάνεται πάνω σε μια πλάκα της.
Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στην όμορφη πλατεία του χωριού και να δοκιμάσει τα περίφημα φοδελιανά πορτοκάλια χαλαρώνοντας σε μια από τις ταβέρνες με τα αιωνόβια πλατάνια και τις προτομές του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Οι λάτρεις της φύσης, από την άλλη, μπορούν να ακολουθήσουν μια πανέμορφη διαδρομή μέσα στο πράσινο και δίπλα στον ποταμό.
Επιπρόσθετα, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιπλανηθεί σε έναν από τους πύργους του Φόδελε (Κόκκινος Πύργος Φόδελε, Κούλες Κάστελου Φόδελε), να δει το κοινοτικό πλυσταριό, αιωνόβια δέντρα, αλλά και να προσκυνήσει τα ξωκλήσια του Ευαγγελισμού, των Αγίων Πάντων, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννου.
Η επίσκεψη στο Φόδελε μπορεί να συνδυαστεί και με μια βουτιά, αφού σε απόσταση αναπνοής από το χωριό εντοπίζονται δύο παραλίες που καλύπτουν όλα τα γούστα (Ανατολική παραλία Φόδελε και η ομώνυμη παραλία της κοινότητας). Μάλιστα, κάτω από την πλαγιά του Κάστελου λειτουργεί και μια μεγάλη τουριστική μονάδα προσφέροντας διανυκτέρευση και κάθε είδους υπηρεσίες στους επισκέπτες της περιοχής.
Τέλος, στο Φόδελε υπάρχει ένα νηπιαγωγείο και ένα δημοτικό σχολείο, τα οποία εξυπηρετούν τα παιδιά της κοινότητας, ενώ ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού είναι πολύ ενεργός και διοργανώνει λογής λογής εκδηλώσεις, με πιο σπουδαία τη γιορτή του πορτοκαλιού κάθε χρόνο τον Μάρτιο.
travel.gr / Photo:Aμαλία Κωβαίου
