Σε πόσες μέρες ξεχνάμε έναν έρωτα και γιατί απατούν οι ερωτευμένοι

Έχεις γνωρίσει τον άνθρωπο της ζωής σου. Περνάς μοναδικά. Νιώθεις πως ‘είσαι σπίτι’ σου. Ότι βρήκες το άλλο σου μισό. Και εκεί που όλα είναι υπέροχα, σου λέει πως θέλει να χωρίσετε.

Βeing there, done that θα μου πεις. Ώρα να σου πουν οι επιστήμονες πώς μπορείς να γλιτώσεις το κύλισμα στα πατώματα, τα ξενύχτια παρέα με αλκοόλ και τη διάλυση όλων των εγκεφαλικών σου κυττάρων, όπως απαιτείς από αυτά να σου δώσουν μια ‘λογική’ εξήγηση. Όχι ότι αν στο εξηγήσουν θα αλλάξει κάτι, αλλά λέμε.

Πώς θα ένιωθες αν σου έλεγα πως υπάρχει τρόπος να γλιτώσεις από όλην αυτήν την περιπέτεια -του πόνου, της θλίψης και τελικά, της ‘πληγής’ που κάποιοι κουβαλούν για πάντα. Επικέντρωσε στο ότι όλα είναι χημεία. Όχι αυτής που υποθέτεις, αλλά του εγκεφάλου. Τη λύση στο πρόβλημα δίνει ο μηχανισμός επιβίωσης.

Όταν μας απορρίπτουν ερωτικά τίθεται σε λειτουργία μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται ‘επικλινής πυρήνας’. Σχετίζεται με το κέντρο του εγκεφάλου που κινητοποιεί τους ανθρώπους να επιδιώκουν την ανταμοιβή. Ενεργοποιείται σε όλους τους εθισμούς (συμπεριφορικές -πχ τζόγος-, αυτές σε ουσίες) και όπως έχουν διαπιστώσει οι νευροεπιστήμονες, ενεργοποιείται με τον ίδιο τρόπο και όταν μας χωρίζουν ή δεν θέλουν τον έρωτα μας.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΡΩΤΑΣ;

Πρόκειται για κάτι αρχέγονο, προσαρμοστικό και παντοτεινό. Από ανάγκη να καταλάβει τι της συνέβαινε (αδυνατούσε να καταλάβει πλήρως τη σημασία του έρωτα και της αγάπης, για τη ζωή της) η νευροεπιστήμονας, Stephanie Ortigue έγινε το αντικείμενο της σχετικής της έρευνας. “Σκέφτηκα πως θα μπορούσα να ερευνήσω το ζήτημα, χωρίς να είμαι υπό την επήρεια” γράφει στο βιβλίο της “Wired for Love: A Neuroscientist’s Journey Through Romance, Loss and the Essence of Human Connection”.

Σε συνέδριο νευροεπιστημόνων του 2011, όταν η Ortigue ήταν 37 χρόνων γνώρισε τον John Cacioppo, οπαδό της ιδέας ότι η παρατεταμένη μοναξιά είναι το ίδιο τοξική -για την υγεία μας-, με το κάπνισμα. Τον πλησίασε και του πρότεινε να τον κεράσει έναν καφέ, γιατί ήθελε να συζητήσουν επί των θεωριών τους.

“Δεν κατάλαβα πώς πέρασαν τρεις ώρες. Ένιωθα ευφορία, από την έκκριση ντοπαμίνης. Κοκκίνισα -ένδειξη αδρεναλίνης. Ήλθαμε κοντά και από ένα σημείο και έπειτα, μιμούνταν ο ένας τον άλλον -συνέπεια της ενεργοποίησης των νευρώνων-κατόπτρων, ενός δικτύου εγκεφαλικών κυττάρων που ενεργοποιούνται όταν κινείσαι ή αισθάνεσαι κάτι και όταν βλέπεις ένα άλλο άτομο να κινείται”. Θα έχεις παρατηρήσει πως γελάς, όταν βλέπεις κάποιον να γελάει. “Όταν υπάρχει δυνατή σύνδεση μεταξύ δυο ανθρώπων, οι νευρώνες-κάτοπτρα ενισχύονται”.

Η Οrtigue και ο Cacioppo ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν. Η νυν διευθύντρια του Εργαστηρίου Δυναμικής του Εγκεφάλου, του Pritzker School of Medicine -στο Σικάγο των ΗΠΑ- άλλαξε πλεύση, ως προς το αντικείμενο της έρευνας. Εστίασε στο πώς η αγάπη και η απώλεια δημιουργούν νέες συνδέσεις στον εγκέφαλο, όπως αναζητούσε την ουσία της ανθρώπινης επαφής.

Βλέπεις, ο John πέθανε το Μάρτιο του 2018, από καρκίνο.

Ο ΜΗΝΑΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Επιστήμονες έχουν διαπιστώσει πως το αλκοόλ ή το one night stand δεν είναι κάτι περισσότερο από μια… κουταλιά ντοπαμίνης για τα ‘διψασμένα’ κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Άρα δεν πετυχαίνουμε και κάτι ουσιαστικό.

Η υπερέκθεση μας στα social media (γράφουμε πάνω στον καημό μας) είναι απόρροια της ‘λειτουργίας’ της ωκυτοκίνης που κάνει τα πάντα για να διατηρήσει το δεσμό. Προσπάθησε να μείνεις ‘καθαρός’ από πρώην και επόμενους/επόμενες για 30 ημέρες, διάστημα που θα τακτοποιήσει την αποκατάσταση της χημικής ‘τάξης’ του εγκεφάλου.

Οι ειδικοί συστήνουν δραστηριότητες που σε βοηθούν να νιώσεις καλά, που σε ενδιαφέρουν και σου δίνουν έναν σκοπό (λέγεται ‘θεραπεία υποκατάστασης’ και ‘ταΐζει’ τους νευροδιαβιβαστές που μας κάνουν να νιώθουμε καλά).

Σε όσους ‘τραβούν’ έναν χωρισμό, για να μην πληγώσουν τον άλλον (;), οι ειδικοί εξηγούν πως «με το να κάνετε βραχυπρόθεσμα μίζερη τη ζωή κάποιου ατόμου, την κάνετε ευτυχισμένη μακροπρόθεσμα”.

Υπάρχουν και νευροεπιστήμονες που αντιτίθενται στην παραπάνω θεωρία, εξηγώντας ότι «η αγάπη και η στοργή είναι βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Όταν τις αρνούμαστε εσκεμμένα, είναι σαν να λέμε ότι μπορούμε συνειδητά να επιλέξουμε να σταματήσουμε να αναπνέουμε. Δεν έχουμε αυτήν τη δύναμη. Αν προσποιούμαστε πως την έχουμε, διατηρούμε έναν ανθυγιεινό μηχανισμό αντιμετώπισης”.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ ΚΑΠΟΙΟΝ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΑΤΑΣ

Όπως διαβεβαιώνει η Helen E. Fisher, βιολογική ανθρωπολόγος και ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Kinsey της Νέας Υόρκης, η οποία μελετά την ανατομία της αγάπης (και με απεικόνιση εγκεφάλου που εντόπισε τα ‘κυκλώματα’ του έρωτα) “η παρόρμηση για σεξ και ο έρωτας και η ρομαντική αγάπη είναι δυο διαφορετικά εγκεφαλικά συστήματα. Μπορείς να είμαστε τρελά ερωτευμένοι με κάποιο άτομο και να ‘κοιμάσαι’ με άλλα. Πιστεύω ότι ο εγκέφαλος -δυστυχώς- έχει ‘δομηθεί’ και για τις δυο συνθήκες.

Ερεύνησα τη μοιχεία σε 40 πολιτισμούς και διαπίστωσα ότι παντού στον κόσμο -ακόμα και σε μέρη η τιμωρία για τη μοιχεία είναι ο αποκεφαλισμός- υπάρχει το φαινόμενο. Φαίνεται πως έχουμε την ικανότητα να ερωτευόμαστε τρελά με έναν άνθρωπο, να νιώθουμε εξόχως δεμένοι με αυτόν και την ίδια ώρα, να κάνουμε σεξ με άλλους. Είναι κάτι που αποκαλώ διττή ανθρώπινη στρατηγική αναπαραγωγής: να αποκτήσεις παιδιά με την αγάπη της ζωής σου και να την απατάς”.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΕΛΞΗ

Η Dr. Fisher μελέτησε το 2005 την απεικόνιση του εγκεφάλου 100 ανθρώπων -μέσω μαγνητικών τομογραφιών-, για να εντοπίσει τα κυκλώματα του έρωτα. Τους χώρισε σε τρία γκρουπ: α) των ευτυχισμένων, β) εκείνων που είχαν απορριφθεί από το αντικείμενο του πόθου και γ) όσων ήταν χρόνια ερωτευμένοι.

Έδωσε όλους να κοιτάξουν μια φωτογραφία του έρωτα τους και μια ουδέτερη -για να γίνει η σύγκριση στη δραστηριότητα που προέκυπτε στα συστήματα του εγκεφάλου. Και οι τρεις ομάδες εμφάνισαν δραστηριότητα στην περιοχή του εγκεφάλου που βρίσκεται κοντά στη βάση και λέγεται κοιλιακή τεγμενική περιοχή (Ventral Tegmental Area -V.T.A.). Είναι η περιοχή που ‘φτιάχνει’ ντοπαμίνη και τη στέλνει στις άλλες περιοχές του εγκεφάλου -είναι αυτή που μας δίνει το κίνητρο, την εμμονή, τη συγκέντρωση και τη λαχτάρα για έντονο έρωτα.

“Αυτό που μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον, ήταν πως η συγκεκριμένη περιοχή ήταν ακριβώς δίπλα σε εκείνη που ‘ενορχηστρώνει’ την πείνα και τη δίψα -που μας κρατούν ζωντανούς. Ο έρωτας σε βοηθά να επικεντρώνεις την συντροφική ενέργεια σε ένα άτομο -κάθε φορά- και ξεκινά τη διαδικασία ‘ταιριάσματος’”.

Καθιστούν τον έρωτα “ενέργεια και όχι συναίσθημα”. Αυτή η βιολογική λειτουργία κάνει το να ερωτευόμαστε τόσο δύσκολο, όσο το να προσπαθούμε να μη διψάσουμε.

H ίδια ‘πέρασε’ από σαρωτές τους εγκεφάλους 17 ανθρώπων που μόλις είχαν χωρίσει και βρήκε πως υπάρχει δραστηριότητα στο VTA, αλλά και στις εγκεφαλικές λειτουργίες που συνδέονται με την προσκόλληση και το σωματικό πόνο. “Όχι το άγχος που συνδέεται με αυτόν τον πόνο, αλλά τον σωματικό”.

Όταν τη ρώτησαν πώς λειτουργεί η έλξη “γιατί ερωτευόμαστε έναν άνθρωπο αντί κάποιου άλλου;” εξήγησε πως παίζουν ρόλο πολιτιστικοί παράγοντες. “Τείνουμε να ερωτευόμαστε, όταν είναι σωστό το timing. Τείνουμε να ερωτευόμαστε κάποιον που είναι εκεί κοντά. Η εγγύτητα είναι σημαντική. Τείνουμε να ερωτευόμαστε με κάποιον από που έχει το ίδιο εθνικό, κοινωνικοοικονομικό backround με εμάς. Κάποιον που έχει το ίδιο επίπεδο εκπαίδευσης.

Υπάρχουν τέσσερα βασικά εγκεφαλικά συστήματα που σχετίζονται με ένα σετ από χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Είναι η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη, η τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα. Δημιούργησα ένα ερωτηματολόγιο για να δω σε ποιο βαθμό εκφράζουμε τα χαρακτηριστικά, στα τέσσερα εγκεφαλικά συστήματα. Το έχουν απαντήσει 15.000.000 άνθρωποι, από 40 χώρες. Μέσω αυτού, είχα τη δυνατότητα να δω ποιος νιώθει φυσική έλξη για ποιον.

Αν είστε πολύ υψηλά στα χαρακτηριστικά του συστήματος της ντοπαμίνης (παίρνετε ρίσκα, αναζητάτε κάτι νέο, είστε περίεργοι, δημιουργικοί) τείνετε να ελκύεστε από ανθρώπους σαν κι εσάς.

Αν είστε ψηλά σε χαρακτηριστικά του συστήματος της σεροτονίνης (είστε παραδοσιακοί, κλασικοί, ακολουθείτε τους κανόνες, σέβεστε, έχετε εμμονή με τη λεπτομέρεια και όχι τη θεωρία), επίσης ελκύεστε από ανθρώπους σαν κι εσάς.

Αν είστε ψηλά στο σύστημα της τεστοστερόνης (αναλυτικοί, λογικοί, ευθείς, αποφασιστικοί, καλοί σε πράγματα όπως τα μαθηματικά, οι υπολογιστές, η μηχανική, η μουσική) ελκύεστε από τους αντίθετους ανθρώπους.

Οι άνθρωποι με υψηλά οιστρογόνα, τείνουν να βλέπουν τη μεγάλη εικόνα (σκέφτονται μακροπρόθεσμα, είναι ευφάνταστοι, καλοί στο να διαβάζουν τη γλώσσα του σώματος και τον τόνο της φωνής).

Όλοι εκφράζουμε και τα τέσσερα συστήματα, αλλά εκφράζουμε κάποια περισσότερο από άλλα.

Υπάρχει τώρα, και η συνθήκη που κάποιο άτομο ελκύεται από το ακριβώς αντίθετο, γιατί είχε κακή ερωτική εμπειρία και για χρόνια προσπαθούσε να γλιτώσει τη δέσμευση, έως ότου αποφασίζει πως θέλει κάτι πιο σταθερό. Έτσι, ακόμα και αν του αρέσει να παίρνει ρίσκα, γίνεται πιο παραδοσιακό. Αυτή είναι η ανθρώπινη ποικιλομορφία.

Η ουσία είναι πως υπάρχουν πολιτιστικά μοτίβα και άλλα που έχουν να κάνουν με την προσωπικότητα”.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΡΩΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΑΤΙΑ;

“Ναι. Είναι κάτι που μπορεί να εξηγηθεί πολύ εύκολα. Είναι ένα εγκεφαλικό σύστημα -όπως αυτό του φόβου ή του θυμού- που πυροδοτείται πάραυτα.

Όλοι κουβαλάμε στο μυαλό μας αυτό που αποκαλώ ‘χάρτη αγάπης’. Είναι συνειδητή και υποσυνείδητη λίστα όσων αναζητούμε σε έναν σύντροφο. Έρχεται η ώρα, που είστε έτοιμοι να ερωτευτείτε και βλέπετε κάποιον στην άλλη άκρη της αίθουσας (ή οπουδήποτε αλλού), που ταιριάζει στο ‘χάρτη’ σας. Πηγαίνετε και του μιλάτε, χαμογελάει γλυκά, λέει κάτι αστείο ή γοητευτικό ή ενδιαφέρον και ‘μπαμ’: ενεργοποιεί το εγκεφαλικό κύκλωμα για τον έρωτα”.

Η ειδικός διευκρίνισε πως το εγκεφαλικό σύστημα που λέγεται ‘σύνδεση’ μεγαλώνει αργά. «Πρέπει δηλαδή, να γνωρίσετε κάποιον καλά, για να νιώσετε το ‘δέσιμο’. Ο έρωτας ωστόσο, ναι μπορεί να είναι στιγμιαίος”.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΔΕΛΦΕΣ ΨΥΧΕΣ;

H Dr. Fisher απάντησε και στην ερώτηση αν ο καθένας μας έχει εκεί έξω μια αδελφή ψυχή ή αν μπορεί να υπάρχουν -για τον καθένα- και περισσότερες από μία -αδελφές ψυχές. “Ναι υπάρχουν αδελφές ψυχές. Δεν πιστεύω πως υπάρχουν περισσότερες από μία, σε κάθε δεδομένη χρονική περίοδο. Τι είναι όμως, ‘αδελφή ψυχή’; Η πραγματική αγάπη. Αυτή που σε ωθεί να μη θες να ‘πας’ με άλλους, να μη σκέφτεσαι να φύγεις. Ίσως να σκέφτεσαι πως θα πέθαινες για την ‘αδελφή ψυχή’ σου.

Πρόκειται για βαθύ, ειλικρινές ‘δέσιμο’, μια έντονη αίσθηση της ρομαντικής αγάπης. Είναι κάτι που έχει διατυπώσει καλύτερα από τον καθένα, ένας Ινδός ποιητής του 15ου αιώνα, ονόματι Kabir: “Το μονοπάτι της αγάπης είναι στενό. Υπάρχει χώρος μόνο για έναν”. Όταν είσαι τρελά ερωτευμένος, είσαι με έναν άνθρωπο. Πιστεύω λοιπόν, πως όλοι μας μπορούμε να έχουμε μια αδελφή ψυχή. Πιστεύω και ότι μπορούμε να έχουμε σειρά από αδελφές ψυχές, αλλά όχι περισσότερες από μια κάθε φορά”.

ΓΙΑΤΙ ΕΝΩ ΠΟΘΟΥΜΕ ΤΡΕΛΑ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, ΧΑΝΟΥΜΕ ΓΡΗΓΟΡΑ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΜΑΣ

“Δεν είμαστε έτοιμοι να ερωτευτούμε. Έχουμε εξελίξει τρία ξεκάθαρα εγκεφαλικά συστήματα για το ζευγάρωμα και την αναπαραγωγή. Ένα είναι η παρόρμηση για σεξ που συνδέεται με την τεστοστερόνη. Το δεύτερο είναι η ρομαντική αγάπη -συνδέεται με την ντοπαμίνη- και το τρίτο είναι το ‘δέσιμο’ -η αίσθηση της ηρεμίας και της ασφάλειας που νιώθουμε σε έναν μακροχρόνιο δεσμό.

Όταν είμαστε στη φάση της λαγνείας, δεν είμαστε έτοιμοι να ερωτευτούμε. Για να ερωτευτείς, πρέπει να είσαι έτοιμος. Στη λαγνεία ενεργοποιείται ένα διαφορετικό εγκεφαλικό σύστημα -του πόθου”.

news247.gr