Σχολικός εκφοβισμός: Τα σημάδια που πρέπει να προσέξουν γονείς και εκπαιδευτικοί – Ποιες κινήσεις πρέπει να γίνουν

Για το πολύ σοβαρό θέμα του σχολικού εκφοβισμού μίλησε στο Zarpa Radio 89.6 και στην Ανδρονίκη Κοκοτσάκη, η κυρία Ιωάννα Σισμανίδου, Κοινωνιολόγος – Ειδική παιδαγωγός, εργαζόμενη του Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Χανίων.

Η κα Σισμανίδου αρχικά είπε ότι σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς bullying είναι η προμελετημένη, απρόκλητη, οργανωμένη και επαναλαμβανόμενη χρήση βίας και επιθετικής συμπεριφοράς ή κακοποίηση μεταξύ μαθητών ή παιδιών, με σκοπό να προκληθεί πόνος, αναστάτωση αλλά και μία επίδειξη δύναμης από το θύτη στο θύμα. Στη συνέχεια ανέφερε ότι ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να εκδηλωθεί με τις εξής μορφές βίας: σωματική, συναισθηματική, λεκτική, σεξουαλική και ηλεκτρονική (cyberbullying).

Έπειτα δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο προφίλ των θυτών. Συνήθως το ρόλο του θύτη διαδραματίζουν ως επί το πλείστον αγόρια δρώντας είτε ατομικά, είτε ομαδικά. Οι θύτες διακρίνονται από αυταρχικότητα, παρορμητικότητα παρόλο που είναι αγχώδεις, ανασφαλείς με χαμηλή ενσυναίσθηση, αυτοέλεγχο και αυτοσυγκράτηση. Ενώ θα περιμέναμε ο θύτης να έχει υψηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, παρατηρείται το ακριβώς αντίθετο.

Επιπρόσθετα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι συνήθως οι σχολικές επιδόσεις των θυτών είναι χαμηλές και είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες. Ακόμη προκαλούν φασαρία στην τάξη και έχουν ανάρμοστη συμπεριφορά. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι θύτες αποζητούν να νιώσουν ένα αίσθημα δύναμης και υπεροχής επιδιώκοντας να επιβληθούν στην ομάδα των συνομηλίκων με σκοπό την ευχαρίστησή τους. Τέλος, η παραβατική συμπεριφορά που εμφανίζουν επεκτείνεται και προς τους εκπαιδευτικούς αλλά και προς τους ενήλικες γενικότερα.

Όσον αφορά το προφίλ των θυμάτων θα πρέπει να τονιστεί ότι τα θύματα είναι άτομα μοναχικά, αδύναμα, αγχώδη, ήσυχα, ευαίσθητα, ανασφαλή με ελάχιστους ή καθόλου φίλους. Οι κοινωνικές τους δεξιότητες είναι περιορισμένες και διακατέχονται από ψυχική και σωματική αδυναμία. Επιπρόσθετα τα θύματα σπάνια αντιδρούν ή αμύνονται, ενώ σε κάποιο περιστατικό σχολικού εκφοβισμού αποσύρονται, κλαίνε, θυμώνουν και υποχωρούν παθητικά δίχως να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.

Κατόπιν αναφέρθηκαν διεξοδικά τα σημάδια που θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί όταν ένα παιδί είναι θύμα του σχολικού εκφοβισμού. Ειδικότερα εάν παρατηρηθεί μία συνεχής όρεξη για φαγητό (υπερφαγία) κάτι που παλιότερα δεν υπήρχε, σημάδια στο σώμα του παιδιού (μελανιές, εκδορές) για τα οποία δε δίνει πειστικές εξηγήσεις, εάν αποφεύγει τον υπολογιστή και το κινητό και κάθε φορά που έρχεται ειδοποίηση παρατηρείται μία ανεξήγητη ανησυχία, τότε είναι πολύ πιθανό το παιδί να έχει υποστεί bullying. Ακόμη τα θύματα φοβούνται να περπατήσουν από και προς το σχολείο και ζητούν να τους μεταφέρουν οι γονείς τους με το αυτοκίνητο, έχουν αδικαιολόγητες και συχνές απουσίες στο σχολείο και η σχολική τους επίδοση συνεχώς ελαττώνεται, ενώ παρατηρείται και μία γενικευμένη ανησυχία που εκδηλώνεται εντονότερα τις νυχτερινές ώρες.

Με δεδομένα τα παραπάνω δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι η σημαντικότερη αιτία που αποφασίζει ένας έφηβος να γίνει θύτης είναι η μοναξιά και η χαμηλή αυτοεκτίμηση που αισθάνεται. Επίσης μέσω του σχολικού εκφοβισμού ο θύτης εκτονώνει τα έντονα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει όπως είναι η οργή, ο θυμός, η απελπισία, ο φόβος και η εγκατάλειψη. Για το λόγο αυτό διακρίνεται η δυσκολία δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων που πολλές φορές συνδέεται αναντίρρητα με τις προβληματικές οικογενειακές σχέσεις τις οποίες έχει κληθεί το παιδί να αντιμετωπίσει.

Ιδιαίτερα σημαντικό θεωρήθηκε να αναλυθούν και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου. Αρχικά επισημάνθηκε ότι θα πρέπει να υπάρχει μία ολιστική αντιμετώπιση της κατάστασης. Προληπτικά θα ήταν καλό τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί να διεξάγουν μία παραγωγική συζήτηση και ενημέρωση για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, καθώς επίσης και να προειδοποιήσουν το παιδί να προσέχει σε ποιους δίνει το προσωπικό του mail, το λογαριασμό των socialmedia και τον αριθμό του κινητού του.

Σε περίπτωση που το παιδί έχει υποστεί bullying, οι γονείς του θύματος θα πρέπει να αναπτύξουν μία συνεχή και γόνιμη επικοινωνία με το παιδί, ώστε να αποκτήσει το θύμα ένα αίσθημα ασφάλειας και σταθερότητας και να βρει τη δύναμη και το κουράγιο να εκμυστηρευτεί αυτό που του συμβαίνει. Σε αυτή την περίπτωση οι γονείς θα πρέπει να ακούσουν το παιδί τους προσεκτικά χωρίς να πανικοβληθούν.

Καλό θα ήταν επίσης, οι γονείς να προτρέψουν το παιδί να μιλήσει και να αναφέρει το γεγονός και στο δάσκαλο ή τον καθηγητή του τμήματος και στο Διευθυντή του σχολείου (ο οποίος στη συνέχεια θα ειδοποιήσει και το σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων), για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο τόσο στο οικογενειακό όσο και στο σχολικό πλαίσιο. Ακόμη δεν πρέπει να λησμονούμε ότι σημαντική συμβολή μπορεί να παρέχει κάποιος ειδικός ψυχικής υγείας που θα παρέχει την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη που χρειάζεται το θύμα. Συμπληρωματικά σε περίπτωση που το παιδί τραυματιστεί, θα πρέπει να ενημερωθεί άμεσα η αστυνομία για το περιστατικό.

Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε ότι σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι γονείς του θύτη. Πολλές φορές οι ίδιοι αισθάνονται ντροπή και όνειδος για τις πράξεις που διαπράττει το παιδί τους σε βάρος άλλων παιδιών. Παρόλο αυτά θα πρέπει να βρουν το κουράγιο και τη δύναμη να συζητήσουν τους λόγους για τους οποίους προέβη το παιδί τους σε αυτήν την πράξη, να το προτρέψουν να αναπτύξει φιλικές σχέσεις με τα υπόλοιπα παιδιά και να μην τους ασκεί βία, καθώς επίσης και να του μάθουν να επιλύει τα προβλήματά του με φιλειρηνικό και ήρεμο τρόπο που δε θα συμπεριλαμβάνει καμία μορφή βίας. Ακόμη θα ήταν καλό να προτρέψουν το παιδί τους να ασχοληθεί με κάποια εξωσχολική δραστηριότητα, ώστε να καταπολεμήσει τη μοναξιά την οποία αισθάνεται. Κατόπιν ενδείκνυται η διεξαγωγή μιας παραγωγικής συζήτησης μεταξύ των γονέων του θύματος και των γονέων του θύτη εν παρουσία του Διευθυντή του σχολείου και κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας.

Ανακεφαλαιώνοντας θα πρέπει να επισημανθεί ότι η συνεργασία των καθηγητών, της οικογένειας και των ειδικών ψυχικής υγείας είναι αυτή που θα καταπολεμήσει επιτυχώς το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά αξίζουν ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον όπου θα πρέπει ως ενήλικες να τους το προσφέρουμε»

Τέλος, η κα Σισμανίδου αναφέρθηκε στο διαδικτυακό σεμινάριο που πρόκειται να ξεκινήσει την Πέμπτη 3 Φεβρουαρίου 2022 και ώρα 17:30-19:30 μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας zoom. Το σεμινάριο έχει τίτλο «Συζητήσεις Γονέων Εφήβων» και θα διεξαχθεί διαδικτυακά, ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών να συμμετέχουν.

Η θεματολογία του σεμιναρίου ποικίλει. Ενδεικτικά στο σεμινάριο διάρκειας πέντε συναντήσεων θα παρουσιαστούν τα εξής θέματα: έφηβοι και διαδίκτυο: κατευθύνσεις για ασφαλή πλοήγηση στο πλαίσιο της οικογένειας, η πρόληψη της χρήσης των εξαρτησιογόνων ουσιών “ όταν το προλαμβάνειν είναι καλύτερο του θεραπεύειν”, οι μαθησιακές δυσκολίες και οι επιπτώσεις τους στο ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας, ο εκφοβισμός του εφήβου στο χώρο του σχολείου: αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης, ξεπερνώντας τα εμπόδια για μία αποτελεσματική επικοινωνία γονέων-εφήβων.

Στόχος του εν λόγω σεμιναρίου αποτελεί ο έγκαιρος προβληματισμός και η ευαισθητοποίηση των γονέων σε θέματα που εμποδίζουν την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των εφήβων στο χώρο του σχολείου, της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος.

Για περισσότερες πληροφορίες και για δηλώσεις συμμετοχής οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν στα τηλέφωνα του κέντρου πρόληψης και να επισκεφτούν την ιστοσελίδα και το Facebook του Κέντρου.

zarpanews.gr