Πότε η ΕΡΤ παρουσίασε ένα ρεπορτάζ που εξέθετε τη δική μας κυβέρνηση;
Ήταν Μάιος του 2003 όταν το BBC μετέδιδε ένα ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Αντριου Γκίλιγκαν σύμφωνα με το οποίο η κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ είχε παρουσιάσει παραποιημένα στοιχεία στο βρετανικό κοινοβούλιο για το Ιρακινό οπλοστάσιο προκειμένου να αξιολογηθεί η εισβολή στο Ιράκ ως «αναγκαία».
Ακολούθησε σκληρή σύγκρουση της βρετανικής κυβέρνησης με το BBC, αυτοκτονία του ειδικού επί των όπλων Ντειβιντ Κέλι (ο οποίος έδωσε τα στοιχεία στον Γκιλιγκαν), δικαστική διερεύνηση, παραιτήσεις στο BBC και πολιτική κρίση στο Ηνωμενο Βασίλειο. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της εποχής, οι Βρετανοί πολίτες στην σύγκρουση αυτή εμπιστεύτηκαν σε μεγαλύτερο ποσοστό το BBC παρά την κυβέρνηση τους…
Γιατί το γράφω; Διότι απλά προσπαθώ να θυμηθώ πότε η ΕΡΤ παρουσίασε τελευταία φορά ένα ρεπορτάζ που εξέθετε δική μας κυβέρνηση… Δυσκολεύομαι να θυμηθώ κάτι!
Αντιθέτως δεν θα δυσκολευτεί κανείς να θυμηθεί ειδήσεις «κομμένες και ραμμένες» στα μέτρα της εκάστοτε κυβέρνησης.
Σήμερα που κυριαρχεί μια ακραία μονοδιάστατη φιλοκυβερνητική ενημέρωση σε όλα τα μεγάλα ΜΜΕ, ίσως είναι η ώρα να μιλήσουμε πάλι για το τι ΕΡΤ χρειαζόμαστε σαν πολίτες, ποια ΕΡΤ θα υπηρετεί τη δημοκρατία και όχι την εκάστοτε κυβέρνηση. Πολύ περισσότερο που θα έχουμε και κάτι να βλέπουμε όσοι δεν αντέχουμε τον λαϊκισμό και την μονομέρεια, δηλαδή η πλειοψηφία των φορολογουμένων πολιτών…
Βάση της όποιας συζήτησης πρέπει να είναι η ανεξαρτησία της δημόσιας τηλεόρασης, του δημοσίου ραδιοφώνου και κάθε ΜΜΕ που συνδέεται οργανωτικά και ελέγχεται από την ΕΡΤ. Είναι αυτονόητο ότι αυτό δεν διασφαλίζεται όταν η εκάστοτε διοίκηση της ΕΡΤ ελέγχεται από έναν υπουργό, ακόμα και καλών προθέσεων (υπήρξαν και τέτοιοι)… Η εμπειρία όλων των δημοσιογράφων εδώ και δεκαετίες είναι ότι ο υπουργός αρχικά, οι φίλοι του υπουργού στη συνέχεια και ένας ολόκληρος «εσμός» τελικά, θα επιδιώξουν να ελέγξουν ολοκληρωτικά την ενημέρωση, να «τακτοποιήσουν ημέτερους», να προσαρμόσουν την λειτουργία της ΕΡΤ στις ανάγκες τις δικές τους και του κόμματος τους. Ευτυχώς υπάρχουν αντιστάσεις και σε διοικήσεις, αλλά και σε δημοσιογράφους. Όχι πάντα βέβαια…
Η λύση δεν είναι «άξιοι» υπουργοί και «υπεύθυνοι» διευθύνοντες σύμβουλοι στην ΕΡΤ. Αυτό δοκιμάστηκε και απέτυχε. Όλοι ήθελαν να παρεμβαίνουν στην ενημέρωση, άλλος πιο κομψά, άλλος τελείως ωμά. Αν κάποτε χρειαστεί εδώ είμαστε για να μιλήσουμε και με στοιχεία!
Αυτό όμως που χρειάζεται τώρα δεν είναι ποιος ήταν «λιγότερο παρεμβατικός». Αυτό που χρειάζεται είναι η ευρύτατη πολιτική συναίνεση για την θεσμική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας τη ΕΡΤ. Είχα την “ευκαιρία” να γνωριστώ με το «μοντέλο» λειτουργίας του BBC την εποχή που εργαζόμουν στον ΣΚΑΙ και είχα την ευθύνη της δικτύωσης με την τότε “ελληνική υπηρεσία του BBC”.
Το δικό μου συμπέρασμα από αυτή η εμπειρία είναι απλό, αλλά πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση για να υλοποιηθεί:
1. Η ευθύνη για την ΕΡΤ να φύγει από κάθε υπουργό (πολύ περισσότερο από το πρωθυπουργικό Γραφειο) και να περάσει στη Βουλή.
2. Να επιλέγεται η διοίκηση της ΕΡΤ για θητεία η οποία να μην συμπίπτει με τις κυβερνητικές τετραετίες (πχ να έχει θητεία τριετή ή πενταετή).
3. Η διοίκηση να επιλέγεται με αυξημένη πλειοψηφία από τη Βουλή για να υπάρχει η ανάγκη ευρύτερων συναινέσεων στα πρόσωπα και να αποκλείονται οι «κομματικοί υπάλληλοι».
4. Η διοίκηση της ΕΡΤ να ελέγχεται μόνο στη βάση των δεσμεύσεων και των στόχων που ανέλαβε απέναντι στη Βουλή (ποιοτικών και ποσοτικών) και όχι για τις επιλογές της σε πρόσωπα κλπ.
5. Σε ετήσια βάση η διοίκηση της ΕΡΤ θα παρουσιάζει στη Βουλή την πορεία της και θα ελέγχεται για το αν κινείται σύμφωνα με τους εγκεκριμένους στόχους. Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να στοχοθετηθούν δείκτες αξιοπιστίας,
6. Στο προσωπικό της ΕΡΤ να εντάσσονται και μόνιμοι υπάλληλοι (πχ τεχνικοί, διοικητικοί, δημοσιογράφοι ειδήσεων κλπ) αλλά και υπάλληλοι με σύμβαση έργου (πχ για συγκεκριμένες εκπομπές).
7. Να υπάρχουν οικονομικά κίνητρα για μεταβλητές αμοιβές εργαζόμενων που να σχετίζονται με την απόδοση της ΕΡΤ (τηλεθέαση, ακροαματικότητα, ποιοτικά χαρακτηριστικά κλπ).
8. Να υπάρχει αξιολόγηση του προσωπικού με αντικειμενικά κριτήρια (υπάρχουν τρόποι).
9. Η ΕΡΤ να επιδοτείται με συγκεκριμένο ποσό από τον προϋπολογισμό και να υπάρχουν ζώνες χωρίς διαφημίσεις (πχ ειδήσεις).
Υπάρχουν πολλά ακόμα που μπορεί να προστεθούν στους στόχους και τα μέσα που θα πρέπει να υπηρετήσει μια πραγματικά ανεξάρτητη ΕΡΤ. Το βασικό είναι να γίνει κατανοητό ότι η δημόσια ενημέρωση είναι θέμα ποιότητας δημοκρατίας και ότι μια ανεξάρτητη ΕΡΤ θα υποχρεώσει και τα ιδιωτικά ΜΜΕ να μην λειτουργούν ανεξέλεγκτα και μονομερώς… Ας ανοίξει τώρα η συζήτηση, χωρίς παρωπίδες, χωρίς προαπαιτούμενα, χωρίς εμμονές, διότι η κατάρρευση της εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ, η έλλειψη σημείων αναφοράς στην ενημέρωση ανοίγει τον δρόμο για «τερατογενέσεις», εκτροπές και εξωθεσμικά κέντρα επιρροής… Στο κάτω-κάτω και η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να είναι ικανοποιημένη όταν η χώρα μας κατατάσσεται στην 65η θέση στο «ελευθερία του Τύπου»…
Γράφει ο Γιάννης Κορωναίος
