Ο θαυμαστός κόσμος των δημοσκόπων: Αδιαφάνεια, προχειρότητα και αντιφάσεις

Είναι ένα είδος αυτοματισμού: Κάθε φορά που στη ΝΔ έχουν προβλήματα, ή κάτι πάει καλά για την κυβέρνηση, σκάει μια δημοσκόπηση, που μεγαλώνει τη διαφορά της ΝΔ από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ρεκόρ είναι οι 18 μονάδες και το κατέχει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, που ως επιστημονικός φορέας έκανε δημοσκοπήσεις -μέχρι που αποφάσισε να τις σταματήσει καθώς απέβαιναν εναντίον της επιστήμης: Διαψεύδονταν οι προβλέψεις τους.

Έκτοτε ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης ο οποίος τις παρουσίαζε στον «Σκάι» επισημαίνει δια της αρθρογραφίας του τα αντίθετα από όσα υπαγόρευαν οι δημοσκοπήσεις: η ΝΔ όχι μόνο δεν καλπάζει, αλλά έχει αξεπέραστα προβλήματα πολιτικής και φυσιογνωμίας.

Ωστόσο το μοναστήρι να είναι καλά. Προ καιρού δημοσκόπος εμφάνισε προβάδισμα 13 μονάδων υπέρ του Μητσοτάκη και τη Φώφη Γεννηματά με διψήφιο νούμερο. Μια πρόχειρη ματιά στις «πίτες» και τις «κολώνες» αποκαλύπτει τόσες αντιφάσεις που, αν δεν έδειχναν προχειρότητα, έδειχναν στοργή και προδέρμ για τη ΝΔ. Δεν είναι η πρώτη ούτε η τελευταία δημοσκόπηση που δεν αντέχει σε… ανάλυση των αναλύσεων της.

Πώς γίνεται ενώ η έγκυρη Κάπα Research του «πρύτανη τω δημοσκόπων» Ντίνου Ρουτζούνη- εταιρία με πολυετή εμπειρία, υποδομές και επιστημονικό δυναμικό- καταγράφει διαφορές της τάξης των πέντε μονάδων σε ρευστό πολιτικό σκηνικό με τάσεις προς τα άκρα, εταιρίες χωρίς περγαμηνές να διαπιστώνουν «όλοι Κυριάκο»;

Από πότε μπορεί να πλασάρονται ως βέβαια εκλογικά αποτελέσματα κατασκευές που δεν είναι καν γκάλοπ με ποσοστιαία ευρήματα των δειγμάτων τους, αλλά… απόψεις των δημοσκόπων με κατασκευές του τύπου «εκτίμηση αποτελέσματος», «υπολογισμός εκλογικής επιρροής», «ποσοστά δυνητικής επιρροής» και άλλες κολοκυθοκορφάδες; Ένα εκλογικό σώμα που εμφανίζεται από τις ίδιες δημοσκοπήσεις να απορρίπτει τους πάντες και τα πάντα, τελικά φέρεται έτοιμο να δώσει αυτοδυναμία σε ένα κόμμα.

Οι πολίτες μένουν απροστάτευτοι από την προσπάθεια αλλοίωσης του φρονήματος τους από μαθητευόμενους, «ερευνητές». Τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης είναι ένα προϊόν Αν όχι όπως τα τρόφιμα που ελέγχονται για την ποιότητα τους και τις πληροφορίες του παραγωγού, σίγουρα όπως το τηλεοπτικό προϊόν :τελεί υπό το έλεγχο της πολιτείας μέσω του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου, το οποίο επιλαμβάνεται αυτεπαγγέλτως όταν υποψιάζεται εξαπάτηση. Στις δημοσκοπήσεις στην καλύτερη περίπτωση μόνο στα ψιλά γράμματα κάποιες από τις εταιρίες -όχι όλες- κρατούν επιφυλάξεις γι΄αυτό που πλασάρουν.

Μόλις σε 48 ώρες ο ένας δημοσκόπος έδινε εννέα μονάδες διαφοράς και ο άλλος 16,5. Δεν μπορεί να είναι σωστοί και οι δυο. Ο ένας μάλιστα βεβαίωνε ότι τα σκάνδαλα…δεν επηρεάζουν την πρόθεση ψήφου. Τι την επηρεάζει; Αν ειναι «φοβερός γκόμενος» ο Μητσοτάκης, όπως του είπε η μικρομάνα στη Κυψέλη;

Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Μπάζει, όταν το εμφανιζόμενο ως ποσοστό δυσαρέσκειας από την μνημονιακή πολιτική χρεώνεται αποκλειστικά στη σημερινή κυβέρνηση και μεταφέρεται ως πρόθεση ψήφου εξ ολοκλήρου στη ΝΔ, με βεβαιότητα. Παρότι κατά γενική παραδοχή υπάρχει επιφύλαξη των πολιτών έναντι των δημοσκόπων: οι μισοί αρνούνται να απαντήσουν και από τους υπόλοιπους ένα ποσοστό απαντάει παραπλανητικά ή κάνει πλάκα.

Μετά από όλα αυτά τίθεται το ερώτημα αν οι δημοσκοπήσεις είναι αναλυτικά εργαλεία ή εργαλεία προπαγάνδας και χειραγώγησης της κοινής γνώμης. Το σκηνικό αλληλοτροφοδότησης πολιτικής και δημοσκοπήσεων, δια των ΜΜΕ, έχει ταυτόχρονα χαρακτηριστικά φαύλου κύκλου, αυτοεκπληρούμενης προφητείας και αυγού του Κολόμβου. Κόμματα και ΜΜΕ προσφέρουν προς κατανάλωση δημοσκοπικά ευρήματα που… έχουν παραγγείλει τα ίδια .

Μπροστά σ’ αυτό το φαινόμενο η κυβέρνηση δεν μπορεί να μένει άβουλη. Οφείλει να προστατεύσει τους πολίτες από το ενδεχόμενο παραπλάνησης ελέγχοντας, όπως έχει δικαίωμα, την εφαρμογή του νόμου και των κανονισμών στην κοινοποίηση δημοσκοπήσεων. Ο αρμόδιος υπουργός Νίκος Παππάς, που οφείλει να εισηγηθεί νόμο που θα προεκτείνει τις αρμοδιότητες του ΕΣΡ και στις δημοσκοπήσεις που δημοσιοποιούνται.

Προφανώς αυτός ο έλεγχος δεν θα αφορά ούτε τις μεθόδους συλλογής στοιχείων, ούτε τον τρόπο σύνταξης και επεξεργασίας των ερωτηματολόγια. Αυτό είναι θέμα των εταιριών και των πελατών τους. Μπορεί ελέγχει τα εξής στοιχεία:

Α. Ποιος πλήρωσε για μια δημοσκόπηση και ποσό.

Β. Αν πράγματι υπάρχει στο αρχείο της εταιρίας ο αριθμός των ερωτηματολογίων που αναφέρει ότι συμπλήρωσε, ανεξάρτητα από τον τρόπο που το έκανε.

Γ. Αν πράγματι, σε ό,τι αφορά την πρόθεση ψήφου προκύπτουν από αυτά τα ερωτηματολόγια τα ποσοστά που ανακοινώνονται για κάθε κόμμα, πριν την επεξεργασία τους από την εταιρία.

Δ. Το προσωπικό και η εξειδίκευση του που χρησιμοποιείται για κάθε μέτρηση.

Δεν αρκούν οι ισχυρισμοί των εταιριών. Γιατί περί ισχυρισμών πρόκειται. Κανείς δεν γνωρίζει τίποτε περισσότερο απ’ όσα οι ίδιες ανακοινώνουν και κανείς δεν ελέγχει πώς προκύπτουν αυτά που ανακοινώνουν. Ποιος μπορεί να βεβαιώσει ότι υπέβαλαν ερωτηματολόγια σε όσους πολίτες αναφέρουν; Ποιος εγγυάται ότι πράγματι τα αποτελέσματα είναι όπως τα ανακοινώνουν; Εμφανίζουν μεθόδους επεξεργασίας που άνετα μπορούν να συνιστούν αλλοίωση …από τις ίδιες. Αν οι απόψεις τους εμφανίζονται ως επιστημονική μέθοδος αποτύπωσης των διαθέσεων της κοινής γνώμης, υπάρχει παραπλάνηση…

Ο καθένας βέβαια κάνει τη δουλειά του με τους πελάτες του. Οφείλει όμως να κάνει και η κυβέρνηση τη δική της με τους πολίτες. Αυτή η δουλειά είναι να τους προστατεύσει από χειραγωγήσεις, διαμορφώνοντας ένα σαφές νομικό πλαίσιο .Σήμερα όποιος θέλει δηλώνει δημοσκόπος και δημοσιεύει μετρήσεις που υποτίθεται ότι έκανε και ας μην είναι εξακριβωμένο ότι μπορεί να τις κάνει.

Αν δεν θεσπισθούν προϋποθέσεις και όροι ίδρυσης και λειτουργίας των εταιριών μέτρησης, ειδικά σε ό,τι αφορά τις υποδομές και το προσωπικό τους, οι «πίτες» θα κόβονται θα ράβονται σ’ αυτό το ευαίσθητο θέμα χωρίς έλεγχο. Όσο τα στοιχεία μιας δημοσκόπησης που κοινοποιείται επαφίενται στη δήλωση του δημοσκόπου, μπορεί να μην ερμηνεύουν τις διαθέσεις της κοινής γνώμη, αλλά να επιχειρούν να τις επηρεάσουν. Δεν καταγράφουν, αλλά υποβάλλουν. Αυτό συνιστά παραβίαση δημοκρατικών κανόνων και νόθευση του πολιτικού ανταγωνισμού.

Γράφει ο Γιώργος Λακόπουλος