Ο λαϊκισμός της “κοινωνικής ευθύνης”
‘Οσοι πολιτικοί εμφανίζονται έκπληκτοι και…ανήσυχοι σχετικά με όσα συνέβησαν στο beach bar της Μυκόνου και στα ομοειδή “καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος”, σχεδόν σε κάθε προάστιο της νοτιοανατολικής Αττικής και σε κάθε νησί ή θερινό προορισμό διασκέδασης, απλώς επιβεβαιώνουν πόσο δημαγωγοί υπήρξαν το προηγούμενο διάστημα.
Αναμενόμενο. Όταν την περίοδο της καραντίνας, τόσο ο πρωθυπουργός, όσο και το τηλεοπτικό “δίδυμο” των κ. Τσιόδρα και Χαρδαλιά έπλεκαν το εγκώμιο της “ατομικής ευθύνης” των πολιτών και εκθείαζαν την συμπεριφορά των εγκλείστων, η (δήθεν) έκπληξη και η εκ των υστέρων ανησυχία δεν είναι τίποτε περισσότερο από την συνέχεια αυτής της δημαγωγίας. Δεν μπορείς, άλλωστε, να στείλεις εις το πυρ το εξώτερο αυτόν που τόσο συστηματικά κολάκευες όλο αυτόν τον καιρό.
Ατομική και κοινωνική ευθύνη δεν υπήρξε, επί της ουσίας, ποτέ. Τουλάχιστον όχι στον βαθμό που τις παρουσίαζαν οι κυβερνώντες. Ο “σοφός” και “πειθαρχημένος” λαός ήταν μόνο ένα επικοινωνιακό κατασκεύασμα που δικαίωνε την διαχείριση της υγειονομικής επιτυχίας. Ήταν μια προσπάθεια να αντιστοιχηθεί μια επικοινωνιακή εικόνα με το είδωλό της στον καθρέφτη του λαϊκισμού.
Οι πολίτες τήρησαν τα μέτρα προστασίας όσο αυτά ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με τις κυρώσεις. Η καλλιέργεια του φόβου και τα πρόστιμα κράτησαν τους πολίτες περιορισμένους στα σπίτια τους, πολύ λιγότερο η συνειδητοποίηση ότι η απειθαρχία του ενός θα μπορούσε να επηρρεάσει περισσότερους. Και η εμβληματική φιγούρα του καθηγητή Τσιόδρα, σε συνδυασμό με το προτεταμένο δάκτυλο του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας επιβεβαίωναν, απλώς, την αναγκαστικότητα του εγκλεισμού.
Μόλις η ισχύς του ιού εκτονώθηκε και η εξάπλωσή του περιορίστηκε, μόλις η κυβέρνηση αποφάσισε να αποσυνδέσει τα μέτρα προστασίας από τον φόβο της νόσου για να επιταχύνει την επανεκκίνηση της οικονομίας, μόλις έπαψε να υφίσταται η δαμόκλειος σπάθη του προστίμου, η συμπεριφορά του μέσου πολίτη εκτράπηκε και το αίσθημα του άτρωτου –ή απλώς του αδιάφορου- κυριάρχησε.
Ιδιαίτερα όταν οι τέως πειθαρχημένοι της καραντίνας διαπίστωσαν πως πρώτοι αυτοί που τους απηύθυναν αυστηρές προειδοποιήσεις έσπασαν τους κώδικες προστασίας και αφέθηκαν στην χαλαρότητα. Μετά τους συνωστισμούς του Μαξίμου και της Ομόνοιας, ακολούθησαν οι “χαλαρές”, χωρίς μάσκες, βόλτες στην Ερμού και οι συναθροίσεις ενώπιον του ανδριάντα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ποιος και γιατί να πειθαρχήσει όταν αυτός που του το ζητάει πράττει τα αντίθετα;
Δυστυχώς, η ατομική και η κοινωνική ευθύνη δεν ήταν επιλογή αλλά επιβολή. Και οι δομές της Πολιτείας που πέρασαν …νικηφόρα την περίοδο της πανδημίας αποδεικνύονται τώρα αδύναμες να τηρήσουν και να επιβάλλουν τα μέτρα προστασίας. Η εγκατάλλειψη της πρόληψης έδωσε τη θέση της στην δειγματοληπτική επιβολή του προστίμου. Η Μύκονος είναι μόνο ένα δείγμα υποκρισίας ενός κράτους που θέλει να υπενθυμίζει πως υπάρχει.
Προκύπτουν, δε, δύο ζητήματα:
–Στην περίπτωση της έξαρσης των κρουσμάτων σε ορισμένες περιοχές (Τρίκαλα, Βόλος, Λαμία, Θεσσαλονίκη κ.ά) προκύπτει πως κάποιοι “έσπασαν” την καραντίνα ενώ ήταν θετικοί στον κοροναϊό και τον διέσπειραν. Είναι προφανές πως ο έλεγχος όλων όσων έχουν περιοριστεί μετά την επιστροφή τους από το εξωτερικό είναι πλημμελής. Κι αυτό αυξάνει την ανησυχία, όταν το 30% των νέων κρουσμάτων είναι “εισαγόμενα”.
Τι θα συμβεί όταν ανοίξουν τα σύνορα από τα τέλη του μήνα (ακόμα και με την Ιταλία που μετρά ακόμα καθημερινά νεκρούς); Έχει σχέδιο η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των περιστατικών που είναι βέβαιο -όπως επισημαίνουν οι ειδικοί– πως θα προκύψουν στους τουριστικούς προορισμούς ανά την χώρα; Το γεγονός ότι, όπως φαίνεται, η κυβέρνηση αποφεύγει να “επιστρατεύσει” τον καθηγητή Τσιόδρα –για να μην φοβίσει;– και να ανακοινώσει συγκεκριμένα μέτρα αποδεικνύει πως ακολουθούμε ξανά την γνωστή συνταγή “βλέποντας και κάνοντας”…
–Η κυβέρνηση υλοποιεί μια θηριώδη διαφημιστική καμπάνια ύψους 20 εκατ. ευρώ που ξεκίνησε ως “Μένουμε Σπίτι” και συνεχίζεται ως “Μένουμε Ασφαλείς”. Το πρώτο σκέλος είχε εκ των πραγμάτων αποτέλεσμα καθώς 11 εκατομμύρια Έλληνες ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Το δεύτερο σκέλος, όμως, διολισθαίνει σε παταγώδη αποτυχία καθώς δεν φαίνεται ικανό να πείσει παρά μόνο ελάχιστους. Οι αποστάσεις δεν τηρούνται στα καταστήματα, στα μέσα μεταφοράς και αλλού, λίγοι φορούν μάσκες, οι ίδιοι οι κυβερνώντες δεν τηρούν τους κανόνες, επαρκείς έλεγχοι δεν γίνονται, οι συνωστισμοί είναι καθημερινό φαινόμενο.
Επί πάνω από δύο μήνες φιλοτεχνήσαμε την άγια εικόνα του πειθαρχημένου και υπεύθυνου πολίτη που ακολουθεί μια υπεύθυνη και αποτελεσματική κυβέρνηση. Πρόκειται για τον λαϊκισμό της πανδημίας, την κολακεία μιας εικόνας που στηρίχθηκε στον φόβο και τον εγκλεισμό. Το κράτος, όμως, το χρειαζόμαστε και όταν εκλείψει η ασπίδα προστασίας της καραντίνας, δεδομένου ότι, όπως μας λένε, “ο ιός είναι εκεί έξω”. Τώρα τι θα συμβεί;
Γράφει ο Σεραφείμ Κοτρώτσος
