Λίμνη Ζαρού: Μία μοναδική εξερεύνηση σε ένα υπέροχο τοπίο του Ψηλορείτη
Βρίσκεται στην εύφορη και καταπράσινη κοιλάδα της Μεσαράς, στο νότιο τμήμα των πλαγιών του Ψηλορείτη. Η λίμνη Ζαρού, λίγο έξω από τον ομώνυμο οικισμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί την πρωταγωνίστρια της περιοχής, τραβώντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών, οι οποίοι απολαμβάνουν μια βόλτα στις όχθες της και στους διαμορφωμένους χώρους αναψυχής. Χαλάρωση και ηρεμία, παρατήρηση των ψαριών που γλιστρούν ανενόχλητα στα καθαρά της νερά, ανάβαση σε ένα πανέμορφο μονοπάτι που ξεκινά από τη λίμνη και ανάλογα με τον χρόνο του καθενός και τη διάθεσή του μπορεί να φτάσει πολύ μακριά.
Σε κάθε περίπτωση όμως, μια μικρή βόλτα, σχεδόν 30 λεπτών, μέχρι τη Μονή Αγίου Νικολάου είναι κάτι που εύκολα μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε. Για να βρείτε το μονοπάτι, αρκεί να ανεβείτε τα σκαλάκια που βρίσκονται πάνω από το αναψυκτήριο. Στην πορεία θα συναντήσετε μια αυτοσχέδια πόρτα, την οποία αφού περάσετε θα πρέπει να την κλείσετε ξανά ώστε να μη φύγουν τα ζώα που βόσκουν ελεύθερα στην περιοχή. Το μονοπάτι αρχικά κινείται ανάμεσα σε ένα έντονα πετρώδες περιβάλλον, αλλά στη συνέχεια και πλησιάζοντας τα κτίσματα της μονής, θα βρεθείτε κάτω από τη σκιά των ψηλών δέντρων. Αυτό αποτελεί τμήμα του Ε4, ενώ αν συνεχίσετε και μετά το φαράγγι του Αγίου Νικολάου, θα φτάσετε στο πανέμορφο δάσος του Ρούβα. Χρονικά, θα χρειαστείτε σχεδόν 4 ώρες γι’ αυτή τη διαδρομή.
Επιστρέφοντας στη λίμνη, να σημειώσουμε ότι βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 450 μέτρων και είναι αβαθής. Η προέλευση του ονόματός της σχετίζεται με τη λέξη «ζα», που σημαίνει πολύ, αλλά και το ρήμα «ρέω». Αυτό σχετίζεται με την πληθώρα των πηγών που βρίσκονται στην περιοχή.
Ήταν μέχρι το 1987 όταν το σημείο αυτό ήταν ένας μικρός υδροβιότοπος, ως αποτέλεσμα της πηγής του Βοτόμου. Στη συνέχεια και αφού πραγματοποιήθηκαν κάποια έργα ανάπλασης, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η σημερινή μικρή τεχνητή λίμνη, την οποία συνεχίζει να τροφοδοτεί με νερό η πηγή Βοτόμος. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι δυτικά, πάνω στην προβλήτα της λίμνης και κάτω από τα πλατάνια, βρίσκονται ερείπια του ρωμαϊκού υδραγωγείου. Έχει πολύ ενδιαφέρον μάλιστα το στοιχείο ότι το νερό από εδώ έφτανε μέσω ενός κλειστού αγωγού στην Αρχαία Γόρτυνα.
Ζαρός, ο οικισμός
Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφαλοχώρια και ταυτόχρονα ιστορικά χωριά της Κρήτης. Οι κάτοικοί του κατά κύριο λόγο ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί και δραστηριότητες που στηρίζονται στην εκμετάλλευση του πλούσιου υδάτινου δυναμικού της περιοχής με την εμφιάλωση νερού. Αυτό το στοιχείο εξάλλου, το νερό, είναι που έκανε την περιοχή να κατοικείται σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Η άνθησή του, όπως μαρτυρά και η αντίστοιχη αρχιτεκτονική, είναι του 19ου αι. Παράλληλα, εξαιτίας των νερών, στο Zαρό λειτουργούσαν μέχρι και πριν από λίγα χρόνια αρκετοί νερόμυλοι, από τους οποίους σήμερα βλέπουμε μόνο ερείπια.
Παράλληλα, αναφορικά με την ιστορία της περιοχής, αυτή είναι αρκετά μεγάλη και ξεκινά από τη μινωική εποχή. Έχουν εντοπιστεί σημαντικές μινωικές αρχαιότητες στις θέσεις Καλαθιανά (θολωτοί μινωικοί τάφοι), Κούρτες (υστερομινωικός οικισμός και τάφοι υστερομινωικής πρωτογεωμετρικής και γεωμετρικής εποχής), Βότομος (μινωικός οικισμός).
