Ίσως τελικά είναι χρήσιμος ο λαγοκέφαλος – Πως μπορούν οι τοξίνες του να αξιοποιηθούν για… μπότοξ
Θα μπορούσε η νευροπαραλυτική τοξίνη του λαγοκέφαλου να υποκαταστήσει το συνθετικό μπότοξ; Ή η τοξίνη του λεοντόψαρου να χρησιμοποιηθεί σε καλλυντικά ή αντικαρκινικά φάρμακα;
Ενα πρωτότυπο ερευνητικό πρόγραμμα, που ξεκινά τον Σεπτέμβριο με τη συνεργασία ΕΜΠ, Πανεπιστημίου Αιγαίου και ΕΛΚΕΘΕ έχει ως στόχο να βρει… χρησιμότητα σε τρία ψάρια-εισβολείς, με σκοπό να αποκτήσει η αλίευσή τους εμπορικό ενδιαφέρον και να περιοριστεί έτσι η εξάπλωσή τους.
Ο λαγοκέφαλος (φωτ.) και το λεοντόψαρο είναι δύο από τα τρία ψάρια-εισβολείς που βρίσκονται στο επίκεντρο του προγράμματος. Στόχος είναι να αποκτήσει η αλίευσή τους εμπορικό ενδιαφέρον και να περιοριστεί έτσι η εξάπλωσή τους
Το πρόγραμμα ονομάζεται EXPLIAS, χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας 2014-2020) και έχει ως αντικείμενο το σχεδιασμό και την πιλοτική εφαρμογή μεθόδων εμπορικής αξιοποίησης των χωροκατακτητικών ξένων ειδών με στόχο τη συμβολή στον έλεγχο του πληθυσμού τους στις ελληνικές θάλασσες. Στη δράση αυτή ενώνουν τις δυνάμεις τους τρεις φορείς, το τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ με το Εργαστήριο Σχεδιασμού και Ανάλυσης Διεργασιών, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με το τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών και το ΕΛΚΕΘΕ. Στο στόχαστρο του προγράμματος βρίσκονται τρία ψάρια: ο λαγοκέφαλος, το λεοντόψαρο και η κορνέτα.
«Ο λαγοκέφαλος αποτελεί ένα από τα πιο τοξικά είδη στον πλανήτη και η εξάπλωσή του στις νότιες περιοχές της Ελλάδας έχει οικολογικό και οικονομικό αντίκτυπο στη θαλάσσια ζωή και την αλιεία αλλά και την ασφάλεια των τοπικών κοινωνιών», εξηγεί η Μάγδα Κροκίδα, καθηγήτρια στη σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ. «Ο ιστοί του λαγοκέφαλου περιέχουν τετροδοτοξίνη, μια νευροπαραλυτική τοξίνη που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία σε περίπτωση κατανάλωσης. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουν απαγορευθεί η εμπορία και η διάθεσή του σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ομως, πρόσφατες έρευνες στον τομέα της βιοτεχνολογίας αποδεικνύουν ότι η τετροδοτοξίνη είναι ένωση με υψηλή βιοδραστικότητα και αρκετές πιθανές εφαρμογές στην ιατρική και τη φαρμακευτική: Εχει ήδη αποδειχθεί η ιατρική χρήση της στη θεραπεία ορισμένων καρδιακών αρρυθμιών και ως αναλγητικό μακράς διάρκειας για την αντιμετώπιση ισχυρών πόνων από ποικίλα προβλήματα, όπως ο καρκίνος τερματικού σταδίου, οι ημικρανίες, και η απόσυρση τοξικομανών από την ηρωίνη. Περαιτέρω, διερευνούμε κατά πόσον θα μπορούσε να υποκαταστήσει το συνθετικό μπότοξ, καθώς είναι 10 φορές πιο δραστική, απορροφάται ευκολότερα από την τεχνητή τοξίνη του μπότοξ και δεν έχει τις ίδιες παρενέργειες με τις χημικές ουσίες».
Το λεοντόψαρο είναι βρώσιμο (και μάλιστα με ιδιαίτερα ωραία γεύση) αλλά θέλει ιδιαίτερη προσοχή, λόγω του ισχυρού δηλητήριου που έχει στα αγκάθια του. «Επιστημονικές έρευνες διερευνούν τη φαρμακευτική χρήση της τοξίνης του λεοντόψαρου σε πρακτικές κατά του καρκίνου», λέει η κ. Κροκίδα. «Τέλος, η απομόνωση και αξιοποίηση του ευεργετικού και γνωστού σε όλους μας κολλαγόνου από εισβολικά είδη που βρίσκονται σε αφθονία όπως το Fistularia commersonii (κορνέτα) μπορεί να βρει εφαρμογή σε συμπληρώματα διατροφής προοριζόμενα για ομάδες υψηλών απαιτήσεων, όπως οι ηλικιωμένοι και οι αθλητές, λόγω της ωφέλιμης δράσης του σε αρθρώσεις και συνδετικούς ιστούς. Αντίστοιχα τα ωμέγα-λιπαρά οξέα μπορούν να βρουν εφαρμογή σε συμπληρώματα και προϊόντα διατροφής καθώς ανήκουν στην κατηγορία των λιπαρών οξέων που δεν μπορεί να παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός, και μπορούν να στοχεύσουν ομάδες ιδιαίτερων διατροφικών αναγκών. Το πέρασμα από το εργαστήριο στην παραγωγή δεν είναι δύσκολο και θα βοηθήσει στην ενίσχυση της εγχώριας επιχειρηματικότητας».
Αλιευτικά εργαλεία
Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το ΕΛΚΕΘΕ θα ασχοληθούν με τη χαρτογράφηση των τριών ειδών στο Αιγαίο. «Θα διερευνήσουμε επίσης ποια αλιευτικά εργαλεία είναι πιο κατάλληλα για τα συγκεκριμένα είδη», λέει ο Γεράσιμος Κονδυλάτος, ιχθυολόγος στο ΕΛΚΕΘΕ. «Μέχρι στιγμής γνωρίζουμε ότι είναι τα κοινά δίχτυα. Θα δοκιμάσουμε όμως και μια παγίδα που δημιουργήσαμε εμείς ειδικά για το λεοντόψαρο, καθώς και μια παγίδα για λαγοκέφαλους».
Το πρόγραμμα θα διαρκέσει τρία χρόνια. «Στο τέλος θα ολοκληρωθεί με μια τεχνικο-οικονομική ανάλυση για την επιχειρηματική βιωσιμότητα του εγχειρήματος, αλλά και ποια θα μπορούσε να είναι η εμπορική τιμή των ψαριών, ώστε να κινηθεί το ενδιαφέρον των ψαράδων για την αλίευσή τους», καταλήγει η κ. Κροκίδα.
Πηγή: kathimerini.gr
