Η δωρεά Μαρινάκη για το μουσείο Θεοδωράκη και ο λαϊκισμός
Είναι γνωστό ότι ο θεσμός της χορηγίας-δωρεάς στην Ελλάδα έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Η χορηγία θεσμοθετείται για πρώτη φορά στην Αθηναϊκή Δημοκρατία του Κλεισθένη, στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. Η πλήρης άνθησή της όμως συντελείται στον 5ο αιώνα π.Χ., στον Χρυσό Αθηναϊκό Αιώνα του Περικλή, με τα εξής βασικά χαρακτηριστικά.
Η χορηγία δεν ήταν αρχικά έννοια γένους. Ήταν έννοια είδους. Αφορούσε αποκλειστικά την οικονομική υποστήριξη των τεχνών (χορηγός σημαίνει ηγέτης του χορού). Ήταν μία από τις τέσσερις λειτουργίες. Οι άλλες τρεις ήταν η γυμνασιαρχία, η τριηραρχία και η εστίαση.
Με τον καιρό όμως, και ιδιαίτερα σήμερα, η έννοια της χορηγίας διευρύνθηκε και κάλυψε κάθε μορφή οικονομικής ενίσχυσης προς οποιονδήποτε τομέα κοινωνικού περιεχομένου.
Στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας από τα τέλη του 19ου αιώνα οι δωρεές αποτελούσαν βασικό κύτταρο σύστασης του νεοελληνικού κράτους. Πολλές εκφάνσεις της ιστορίας της χώρας συνοδευόμενες από πλούσιο αρχιτεκτονικό απόθεμα στηρίχθηκαν ακριβώς σε αυτό το θεσμό και διασώζονται μέχρι σήμερα, όπου δωρεές και χορηγίες συνεχίζονται.
Ωστόσο αυτός ο θεσμός κατέστη με τη πάροδο των ετών άλλοτε ως μια ύποπτη συναλλαγή και άλλοτε ως δέσμευση των φορέων του δημοσίου, που αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν ακόμη και σε στοιχειώδεις ανάγκες, έναντι των δωρητών-χορηγών , δηλαδή ισχυρών οικονομικά παραγόντων που έβλεπαν μέσα από αυτή τη μέθοδο, το δρόμο για την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών τους συμφερόντων.
Κάπως έτσι προσφέρθηκε έδαφος για την ενοχοποίηση προσπαθειών δωρεάς-χορηγίας που είτε ζητήθηκαν από φορείς του δημοσίου, είτε προσφέρθηκαν αυτοβούλως από επιχειρηματίες.
Μιας ενοχοποίησης ωστόσο με κριτήρια που πολλές φορές αντί να απηχούν σε πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία, διαπιστώνεται οτι αποτελούν προϊόν της κομματικής-πολιτικής προέλευσης των χορηγών, των δραστηριοτήτων τους, του οικονομικού τους μεγέθους και κυρίως αν αυτοί οι χορηγοί-δωρητές δεν είναι αρεστοί ,επειδή το κλίμα αυτό επιβάλλει.
Μια από τις πιο πρόσφατες και ίσως χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις είναι τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στο Δήμο Χανίων στη προσπάθεια-αν όχι αγωνία- της Δημοτικής Αρχής να αναστηλώσει, ανακαινίσει και μετατρέψει την οικία των Μίκη και Γιάννη Θεοδωράκη ,στη περιοχή του Γαλατά ,σε μουσείο δημιουργώντας το πολιτιστικό σημείο αναφοράς του τεράστιου μουσικοσυνθέτη στη γενέτειρα του.
Ο Δήμος Χανίων από τη περίοδο της προηγούμενης δημοτικής αρχής είχε προσπαθήσει να δρομολογήσει τη χρηματοδότηση του έργου εκπονώντας τη μουσειολογική μελέτη , την οποία είχε εγκρίνει ο ίδιος ο Θεοδωράκης.Ωστόσο στη συνέχεια το Υπουργείο Πολιτισμού απέρριψε το προτεινόμενο έργο ως μη επιλέξιμο έργο με αποτέλεσμα να μείνει χωρίς χρηματοδότηση η υλοποίηση του.
Με αυτά τα δεδομένα και προκειμένου η προσπάθεια για τη δημιουργία μουσείου να μην εγκαταλειφθεί οριστικά λόγω χρηματοδότησης, η σημερινή δημοτική αρχή των Χανίων απευθύνθηκε σε επιχειρηματίες που θα είχαν την οικονομική δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν το έργο εν είδη δωρεάς με το ποσό των 350.000 ευρώ.
Μαθαίνω οτι έγιναν διάφορες συζητήσεις που δεν απέδωσαν και τελικά πρόθυμοι να στηρίξουν την προσπάθεια εμφανίστηκαν δύο επιχειρηματίες-εφοπλιστές. Οι Ξενοφώντας Κωνσταντινίδης και Βαγγέλης Μαρινάκης. Ώπα. Μαρινάκης; Και κάπου εδώ αρχίζουν τα άκρως…Ελληνικά φαινόμενα.
Ένα τσουνάμι αντιδράσεων προκαλεί η προσφορά τους. Και τι δεν έχει γραφτεί -ακουστεί. Από το ότι ο Μαρινάκης αγοράζει τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι το ότι η πλουτοκρατία είναι έτοιμη να οικειοποιηθεί την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Σχεδόν πουθενά η αναφορά στον έτερο υποψήφιο δωρητή κο. Κωνσταντινίδη.
Υποστηρίζεται ότι η Δημοτική Αρχή προσπάθησε με συνοπτικές διαδικασίες την έγκριση τη δωρεάς ωστόσο έχω την βαθιά πεποίθηση ότι εάν το αίτημα για δωρεά κατατίθετο μόνο από τον κ. Κωνσταντινίδη, όχι απλά σήμερα δε θα συζητούσαμε για προσπάθεια εξαγοράς του Μίκη Θεοδωράκη και για εισβολή της πλουτοκρατίας στον πολιτισμό(αλήθεια όσοι αντιδρούν γνωρίζουν τα τελευταία 150 χρόνια πόσα έργα πολιτισμού-τεχνών και γραμμάτων έχουν υλοποιηθεί στη χώρα από δωρητές;) αλλά για μια μεγαλειώδη κίνηση που θα στηρίξει το έργο και την ιστορία του Μίκη
Κόμματα όπως το ΚΚΕ, το ΜΕΡΑ25, αυτοδιοικητικές παρατάξεις του Δήμου Χανίων καθώς και φορείς που σχετίζονται με την ανάδειξη της πολιτιστικής παρακαταθήκης του Μίκη, ξορκίζουν τη προσφορά -δωρεά στο πυρ το εξώτερο και επιτίθενται στον Δήμο Χανίων χρεώνοντας του οτι εκποιεί(!) σε επιχειρηματικά συμφέροντα την ιστορία του Θεοδωράκη.
Και δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα ένας άνθρωπος να ρωτήσει όλους αυτούς που αντιδρούν αν εκποιούν τη πολιτική τους συνείδηση κάθε φορά που ένας ιδιώτης-επιχειρηματίας ή ότι άλλο ,στηρίζει οικονομικά το κόμμα τους; Εκτός κι΄αν οι χορηγοί για τα κομματικά ταμεία έχουν πρώτα περάσει απο τα κολυμβήθρα του Σιλωάμ, έχουν εξαγνίσει τα χρήματα τους και αμόλυντα τα εναποθέτουν στο κομματικό ταμείο της αρεσκείας τους.
Επειδή η υποκρισία μαζί με την ανοησία και σε αυτή τη περίπτωση αποτελούν ένα λαϊκίστικο κοκτέιλ, ποσώς με ενδιαφέρει αν ο δωρητής λέγεται Κωνσταντινίδης, Μαρινάκης, Λάτσης, Βαρδινογιάννής, Μελισσανίδης ή Σαββίδης. Αν πρόκειται για νόμιμα χρήματα και οι υποψήφιοι δωρητές δεν περιλαμβάνουν οποιονδήποτε «ύποπτο» όρο ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε δωρεά ,τότε το μόνο ύποπτο που διαπιστώνεται είναι οι αντιδράσεις.
Ωστόσο υπάρχει και κάτι ακόμη που αποδεικνύεται ακόμη πιο επικίνδυνο και αφορά και το δημοσιογραφικό κόσμο. Πρόκειται για την ατολμία να εκφράσουν την άποψη τους μη τυχόν και ταυτιστούν με επιχειρηματικά συμφέροντα. Αποφεύγουν να εκφραστούν δημόσια (εννοείται ότι ιδιωτικά αναγνωρίζουν την κοινή λογική) διαβλέποντας την περιρρέουσα ατμόσφαιρα για να μη πέσουν στο στόμα όσων μονίμως βλέπουν ύποπτα συμφέροντα όταν αυτά εκπορεύονται από όσους δεν προέρχονται από το περιβάλλον τους ενώ όταν είναι της αρεσκείας τους πρόκειται ως συνήθως για εξαιρετικής αξίας ευεργεσίες
Η σιωπή δια της ουδετερότητας συνεχίζει να ρίχνει νερό στο μύλο του άκρατου λαϊκισμού με βάσει τον οποίο έχουν γίνει και συνεχίζονται να γίνονται καριέρες στην πολιτική, την αυτοδιοίκηση και το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Γράφει ο Χρήστος Κώνστας
