Γιώργος Σταθάκης: Η μετέωρη Ευρώπη – Οι αποφάσεις της συνάντησης κορυφής για την ενέργεια

γιώργος-σταθάκης-η-μετέωρη-ευρώπη-οι-864886

Επιβάλλεται στην κυβέρνηση η γρήγορη ευθυγράμμιση της στρατηγικής στην ενέργεια με την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία προκειμένου να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και τα νοικοκυριά

Πέντε ήταν οι σημαντικές αποφάσεις της συνάντησης κορυφής για την ενεργειακή κρίση. Η πρώτη αφορά τη συμφωνία με τις ΗΠΑ για 15 bcm επιπρόσθετο αμερικάνικο lng φέτος (37 bcm σύνολο), και η υπόσχεση για αύξηση του στα 50 bcm μακροχρόνια. Η δεύτερη μεταφέρει στο Μάιο την εξέταση επιπρόσθετων μέτρων ελέγχου των αγορών. Η τρίτη είναι η προσπάθεια κοινής προμήθειας από την Κομισιόν αερίου για λογαριασμό όλων των χωρών προκειμένου να επιτευχθούν καλύτερες συμφωνίες. Η τέταρτη η νομιμοποίηση μέτρων στήριξης νοικοκυριών, βιομηχανίας και άλλων τομέων. Η πέμπτη η αποχώρηση ουσιαστικά της Ισπανίας και της Πορτογαλίας από τις ρυθμίσεις περί ενεργειακών της ΕΕ.

Η ΕΕ θέλει 500 bcm φυσικό αέριο και lng ετησίως. Παράγει σχεδόν 200 και εισάγει 300, τα 150 από τη Ρωσία. Η ιδέα της Κομισιόν είναι ότι θα μειώσει την εξάρτηση από τη Ρωσία κατά τα δύο τρίτα μέχρι τέλος του χρόνου. Δηλαδή θα βρει πρακτικά 100 bcm. -15 από τις ΗΠΑ, 6 από αύξηση της παραγωγής της Νορβηγίας και της Ολλανδίας, 2 από το Αζερμπαϊτζάν, 2 από την Αλγερία, και ότι καταφέρει με το Κατάρ. Αυτά μας κάνουν μόλις 25-30. Μετά πάμε στη δημιουργική λογιστική της εξοικονόμησης ενέργειας (10), της γρήγορης εγκατάστασης των ΑΠΕ (άλλα 10) και την πλήρη ενεργοποίηση της αποθήκευσης το καλοκαίρι, (περίπου άλλα 50 bcm). Η εξίσωση δεν βγαίνει, αλλά αυτό είναι δευτερεύον.

Το πρωτεύον είναι ότι η ενεργειακή κρίση αντιμετωπίζεται με δύο τρόπους, δύο διαφορετικές φιλοσοφίες. Έλεγχο της προσφοράς ή στήριξη της ζήτησης. Στην πρώτη κατηγορία εμπίπτουν τα μέτρα της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, εν μέρει και κάποιες ρυθμίσεις άλλων χωρών. Τα μέτρα είναι πλαφόν στα τιμολόγια ρεύματος από τις κρατικές εταιρεία, πλαφόν στην χονδρική με βάση το μεταβλητό κόστος των μονάδων παραγωγής ενέργειας, πλαφόν στις ρήτρες αναπροσαρμογής με μετατροπή τους υποχρεωτικά σε σταθερές, και μερικά ακόμα. Ο έλεγχος της προσφοράς ζημιώνει τις εταιρείες και τους μετόχους, και εξισορροπείται από την έκτακτη επιδότηση των εταιρειών ενέργειας.

Η δεύτερη φιλοσοφία θέλει την διατήρηση της λειτουργίας των αγορών ενέργειας και την επιδότηση της κατανάλωσης, πρώτα από όλα των ευάλωτων νοικοκυριών, αλλά και ευρύτερων κοινωνικών κατηγοριών. Η χρηματοδότηση γίνεται από την ανακύκλωση των χρημάτων από τις φτηνές ΑΠΕ, τα έσοδα από την αγορά ρύπων και το δημόσιο προϋπολογισμό. Για την αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας η Κομισιόν, που είναι φορέας αυτής της φιλοσοφίας, επέτρεψε την έκτακτη φορολόγηση των «υπερκερδών» των εταιρειών ενέργειας. Αυτή η πολιτική υποστηρίζεται από τις ενεργειακές εταιρείες, με εξαίρεση την έκτακτη φορολόγηση.

Οι συνέπειες των αποφάσεων αυτών είναι οι ακόλουθες. Η Ευρώπη αντικαθιστά τη φτηνότερη πηγή φυσικού αερίου με ακριβότερη κατά 30%. Η τιμή του αμερικάνικου lng που εξάγεται καθορίζεται από το εκεί χρηματιστήριο φυσικού αερίου (Henry hub), συν 15%, συν κόστος μετατροπής και μεταφοράς. Το ρωσικό αέριο επιπρόσθετα έχει ειδικά σημαντικά φτηνότερα τιμολόγια για πολλές πρώην ανατολικές χώρες, με τη τιμή για αυτές σχεδόν να διπλασιάζεται. Η γεωγραφία της Ευρώπης είναι καθοριστική. Η δυτική πλευρά (Μ.Βρετανία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ολλανδία) χρησιμοποιεί ελάχιστα το ρωσικό αέριο. Η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, αποτελούν τους βασικούς χρήστες. Η Γερμανία και η Ιταλία φυσικά είναι οι μεγάλοι καταναλωτές (περίπου το 75% του ρωσικού αερίου).

To lng είναι σε κάθε περίπτωση μία δύσκολη και ιδιόρρυθμη αγορά με περιορισμένη προσφορά, με δυναμικότητα να λειτουργεί περίπου στα όρια της και με σημαντικούς καταναλωτές στην Ασία (Ιαπωνία, Νότια Κορέα και πρόσφατα Κίνα). Για το λόγο αυτό η ζήτηση σε μία αγορά (Ευρώπη) συνδέεται με την αποδέσμευση ποσοτήτων από μία άλλη (Ασία). Η μεταστροφή θα έχει δρόμο.

Η δεύτερη συνέπεια είναι η οικολογική. Η Ευρώπη που είναι δεσμευμένη σε πράσινους στόχους και πρακτικές, συναινεί στην αγορά αμερικάνικου lng που παράγεται από σχιστολιθικά με τη μέθοδο fracking (απαγορευμένης τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες), με τεράστιο οικολογικό κόστος (ανάμεσα στα άλλα, λόγω της αποδέσμευσης μεθανίου στην ατμόσφαιρα).

Τρίτον, η Ευρώπη πρακτικά διασπάται σε πολλά στρατόπεδα που το κάθε ένα ακολουθεί τη δική του πολιτική. Η Ιβηρική είναι το ένα παράδειγμα. Η Ισπανία έχει πυρηνικά, ΑΠΕ, φυσικό αέριο από τη Βόρεια Αφρική με αγωγούς και lng. Η Πορτογαλία ΑΠΕ, υδροηλεκτρικά και πολύ lng. Έχουν μικρή διασύνδεση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η αυτονόμηση τους από τις αγορές και την επιβολή τιμών βάση του φυσικού αερίου στο χρηματιστήριο ενέργειας, τις αποδεσμεύει και συνεπώς μπορούν να διαχειριστούν την κρίση με βάση τους δικούς τους κανόνες.

Η Γαλλία είναι το δεύτερο παράδειγμα αυτόνομων επιλογών. Οι επιλογές πολλών εξαρτώμενων χωρών, ειδικά αυτών που απολαμβάνουν ειδικά τιμολόγια από τη Ρωσία, δύσκολα θα ακολουθήσουν επιλογές επιζήμιες οικονομικά. Η Γερμανία και η Ολλανδία (όπου εδρεύει το TTF το ευρωπαϊκό hub φυσικού αερίου) θα παραμείνουν οι πρωτεργάτες της ενεργειακής ελεύθερης αγοράς σποτ, αλλά με πολύ μικρότερη επιρροή στην ευρύτερη αγορά της ενέργειας στην Ευρώπη.

Τέταρτον, η διαχείριση της κρίσης χρειάζεται χρήματα και δη ευρωπαϊκά. Όλα τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν είναι κοστοβόρα. Η αποθήκευση και η υποδοχή περισσότερου lng και η μετατροπή του σε αέριο, η επιτάχυνση των ΑΠΕ, η εξοικονόμηση ενέργειας, και φυσικά η αντικατάσταση φτηνότερου με ακριβότερο φυσικό αέριο απαιτούν τεράστιους πόρους και πολλές επενδύσεις. Είναι αμφίβολο αν θα το φέρουν σε πέρας οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες με στόχο να μεταφέρουν το κόστος στους καταναλωτές, με δεδομένη την εκρηκτική κατάσταση στις τιμές κατανάλωσης ενέργειας. Συνεπώς όλοι ανέμεναν την ανάληψη μιας μεγάλης πρωτοβουλίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη χρηματοδότηση αυτής της «βίαιης» απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, με κοινούς πόρους, κοινό δανεισμό και σε μία νέα εκδοχή ένα νέο Ταμείο, στο μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης. Ουδέν νεώτερον όμως δεν προέκυψε.

Πέμπτον η Ελλάδα βρίσκεται στην πιο δυσμενή κατάσταση για πολλούς λόγους. Παράγει πολύ ενέργεια από φυσικό αέριο (περίπου 45%), έχει μακροχρόνια συμβόλαια μέχρι το 2026 με τη Ρωσία, η αγορά ενέργειας έχει ολιγοπωλιακή δομή (4 εταιρείες εν πολλοίς καθετοποιημένες), αδύναμη εσωτερική αγορά (ελλείψει προθεσμιακής αγοράς και διμερών συμβολαίων), και ρήτρες αυτόματης αναπροσαρμογής κατά κανόνα κυμαινόμενες. Η κυβέρνηση επέλεξε μονοσήμαντα την επιδότηση της κατανάλωσης με μεγάλο δημοσιονομικό κόστος. Με μισόλογα υπονοεί ότι μπορεί να δει το θέμα της φορολόγησης των «υπερκερδών». Εντούτοις σήμερα επιβάλλεται γρηγορότερα παρά ποτέ η αλλαγή φιλοσοφίας και στρατηγικής και η προσπάθεια ελέγχου της προσφοράς. Επιβάλλεται η γρήγορη ευθυγράμμιση της στρατηγικής με την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία προκειμένου να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία και τα νοικοκυριά.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Ακολουθήστε το ZARPANEWS.gr
στο Google News και στο Facebook