Φώτης Καζάσης: «Βάλτε στο τομεακό ΕΣΠΑ Μεταφορών τα ώριμα τμήματα του ΒΟΑΚ»
Πρόσφατα (στα τέλη Οκτωβρίου) δημοσιοποιήθηκε το σχέδιο του τομεακού προγράμματος Μεταφορές 2021-2027 το οποίο υποβλήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση. Το πρόγραμμα «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ» αποτελεί το Τομεακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού των αρμοδίων Υπουργείων Πολιτικής (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής), με στόχο την υλοποίηση της αναπτυξιακής στρατηγικής στον Τομέα των Υποδομών Μεταφορών για την Προγραμματική Περίοδο (ΠΠ) 2021-2027.
Σε ό,τι αφορά στην Κρήτη από τα 2,2 δις. € του προγράμματος προβλέπονται περίπου 367εκ. € αποκλειστικά για το έργο του ΒΟΑΚ στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος. Ειδικότερα στον άξονα προτεραιότητας 4 έχουν προβλεφθεί 432,5 εκ. € συνολική χρηματοδότηση (85% ευρωπαϊκή και 15% εθνική) για δύο έργα: ΒΟΑΚ στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος και Κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Πάτρα – Πύργος. Το έργο του ΒΟΑΚ στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος αναφέρεται ως στρατηγικής σημασίας το οποίο θα υλοποιηθεί με σύμβαση παραχώρησης, μήκους 154 χλμ. και συνολικού προϋπολογισμού 1,605 δις. € (προ ΦΠΑ) εκ των οποίων η ιδιωτική συμμετοχή εκτιμάται σε 650 εκ. ευρώ. Το έργο αναφέρεται ότι βάσει του υφιστάμενου σχεδιασμού αναμένεται να ξεκινήσει στα τέλη του 2024 και να ολοκληρωθεί το 2029.
Λαμβάνοντας υπόψη και την χρηματοδότηση των 427εκ. € που έχει δεσμευθεί για τον ΒΟΑΚ στο Ταμείο Ανάκαμψης συμπεραίνεται ότι η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση (427 εκ. + 367 εκ. = 794 εκ.) δεν επαρκεί για την υλοποίηση του συνολικού έργου Κίσσαμος – Σητεία.
Επιπλέον, η προβλεπόμενη χρηματοδότηση των 367 εκ. € από το ΕΣΠΑ υπολείπεται σαφώς του ποσού των 600 εκ. € που είχε ανακοινωθεί από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών κατά την παρουσίαση του έργου στα Χανιά τον Μάιο 2021. Πέρα όμως από αυτό προκύπτει ότι τμήματα του έργου όπως στο Αγ. Νικόλαος – Σητεία ή η σύνδεση του ΒΟΑΚ με το διεθνές αεροδρόμιο Χανίων και το λιμένα της Σούδας δεν έχουν εξασφαλισμένη χρηματοδότηση δεδομένου ότι στο ΕΣΠΑ προβλέπεται η ένταξη μόνο του τμήματος Χανιά – Χερσόνησος.
Κατά την άποψή μου τα επιμέρους τμήματα του ΒΟΑΚ τα οποία δεν περιλαμβάνονται στο δημοσιοποιημένο σχεδιασμό υλοποίησης (Σύμβαση παραχώρησης, ΣΔΙΤ, δημόσιο έργο-μελέτη/κατασκευή) και για τα οποία υπάρχει προχωρημένη ωρίμανση μελετών (όπως τα τμήματα Καλό Χωριό – Γέφυρα Φρουζή και η παράκαμψη της Παχειάς Άμμου) ή λόγω της σπουδαιότητας τους πρέπει να επισπευστεί η υλοποίησή τους (σύνδεση ΒΟΑΚ με λιμένα Σούδας και αεροδρόμιο Χανίων), θα έπρεπε επίσης να συμπεριληφθούν ως διακριτά έργα στο τομεακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Το κατασκευαστικό κόστος των έργων αυτών καλύπτεται πλήρως από την προβλεπόμενη χρηματοδότηση των 367εκ. €.
Αυτό όμως θα πρέπει να γίνει και για έναν ακόμη λόγο. Είναι μάλλον επισφαλές να θεωρείται ως δεδομένο ότι το ποσό που έχει προβλεφτεί από το ΕΣΠΑ για το έργο του ΒΟΑΚ στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος θα παραμείνει δεσμευμένο σε αυτό μέχρι το τέλος της προγραμματικής περιόδου.
Ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη ότι το έργο στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος, εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά με τη διαγωνιστική διαδικασία, δεν αναμένεται να ξεκινήσει πριν το 2025, η υλοποίησή του αναμένεται να συνεχιστεί εντός της επόμενης προγραμματικής περιόδου και διαχειριστικά σχεδόν σε όλες τις προγραμματικές περιόδους τα ποσά ανακατανέμονται ή μεταφέρονται μεταξύ των αξόνων προτεραιότητας του προγράμματος λόγω υπερδεσμεύσεων, εκτάκτων ή μη προβλεπόμενων δαπανών σε έργα των οποίων η υλοποίηση προηγείται χρονικά ή αποτελούν έργα γέφυρα από προηγούμενες χρηματοδοτικές περιόδους. Είναι πρόσφατο το παράδειγμα του έργου Πάνορμο – Εξάντης το οποίο αν και είχε ενταχθεί στο τομεακό ΕΣΠΑ 2014-2021, επειδή τελικά αποφασίστηκε να μην υλοποιηθεί, οι πόροι που είχαν δεσμευτεί για αυτό μεταφέρθηκαν σε άλλες προτεραιότητες/δράσεις του προγράμματος.
Επιπλέον των παραπάνω, κατά την άποψή μου, θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ ότι τα έργα του αναλυτικού Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών στο οποίο εντάσσεται ο ΒΟΑΚ και η σύνδεσή του με τις πύλες εισόδου στην Κρήτη, δεν προβλέπεται και δεν πρέπει να υλοποιούνται από πόρους των Περιφερειακών Προγραμμάτων που έχουν σαφώς άλλους στόχους και προτεραιότητες και επομένως οποιοδήποτε τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει να μην εξετάζεται.
Συμπερασματικά, κρίνεται ως σκόπιμο να ενταχθούν και να υλοποιηθούν μέσω του τομεακού ΕΣΠΑ Μεταφορών 2021-2027 τα τμήματα του ΒΟΑΚ που παρουσιάζουν ήδη μεγάλη μελετητική ωριμότητα καθώς επίσης και το έργο της σύνδεσης του ΒΟΑΚ με το λιμένα Σούδας και το αεροδρόμιο Χανίων (έργο που έχει χαρακτηριστεί ως εθνικής σημασίας και έχει ήδη συμπεριληφθεί στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Υπουργείου Υποδομών) αξιοποιώντας τους πόρους που προβλέπονται από το πρόγραμμα και οι οποίοι υπερκαλύπτουν το απαιτούμενο κόστος κατασκευής τους.
Επιπλέον και σε ό,τι αφορά στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος θα πρέπει το ύψος της χρηματοδότησής του από το ΕΣΠΑ να επανεξεταστεί στα τέλη του 2024, ενδεχομένως αξιοποιώντας και τα ποσά που θα έχουν προκύψει λόγω εκπτώσεων σε άλλα έργα και σίγουρα αξιοποιώντας και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία ώστε να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό που σαφώς υπάρχει.
Φώτης Καζάσης, πρ. Δ/νων Σύμβουλος Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης Α.Ε.
zarpanews.gr
