Είναι ασφαλές να τρώμε σόγια;

Ένας από τους πιο συνηθισμένους διατροφικούς μύθους που ακούμε είναι ότι η σόγια και τα προϊόντα σόγιας δεν είναι ασφαλή για κατανάλωση

Υπάρχει ένας μύθος για τα οιστρογόνα στη σόγια εδώ και σχεδόν 30 χρόνια και ένας φόβος ότι τα τρόφιμα σόγιας συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού. Ας ρίξουμε όμως μια πιο προσεκτική ματιά στους μύθους και τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση της σόγιας.

Οι παρανοήσεις σχετικά με τη σόγια και τα προϊόντα σόγιας είναι πολλές. Ο μύθος για τα οιστρογόνα στη σόγια πυροδότησε μια διαμάχη που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια παρά την έρευνα και τα στοιχεία ότι τα τρόφιμα σόγιας είναι ασφαλή για τους περισσότερους ανθρώπους.

Τα τρόφιμα σόγιας περιλαμβάνουν προϊόντα όπως το tempeh, το tofu, το miso, το edamame και το σογιέλαιο (το οποίο συνήθως εμφανίζεται ως «φυτικό λάδι» στα σούπερ μάρκετ). Η σόγια παρέχει μια καλή επιλογή για φυτικές πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και είναι πλούσια σε πολλά βασικά θρεπτικά συστατικά.

Έτσι, παρόλο που έχουμε μια σταθερή έρευνα που υποστηρίζει τα οφέλη της σόγιας, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να φοβούνται να τη συμπεριλάβουν στη διατροφή τους. Αυτός ο φόβος βασίζεται σε παραπληροφόρηση. Ας το πάμε όμως μερικές δεκαετίες πίσω.

Πώς ξεκίνησε ο μύθος για τα οιστρογόνα σόγιας;

Πριν καταρρίψουμε πραγματικά τον μύθο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε αυτό: Η σόγια είναι μια από τις πλουσιότερες διατροφικές πηγές μιας ομάδας φυτοθρεπτικών συστατικών που ονομάζονται ισοφλαβόνες.

Τι ακριβώς είναι οι ισοφλαβόνες;

Οι ισοφλαβόνες δρουν κυρίως ως φυτοοιστρογόνα (φυτικά οιστρογόνα) και βρίσκονται στη φύση. Οι άνθρωποι παράγουν επίσης τις δικές τους μορφές της ορμόνης οιστρογόνου. Τα οιστρογόνα παίζουν διάφορους ρόλους στο ανθρώπινο σώμα. Αλλά είναι κυρίως γνωστό για τον σημαντικό ρόλο του στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και ανάπτυξη.

Τα φυτοοιστρογόνα έχουν κάποιες σημαντικές λειτουργίες για τα φυτά και μπορούν να αποτελέσουν μέρος των αμυντικών μηχανισμών τους, ειδικά έναντι ορισμένων τύπων μυκήτων. Τα οιστρογόνα (στους ανθρώπους) και τα φυτοοιστρογόνα (στα φυτά) έχουν παρόμοια χημική δομή, αλλά συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά.

Η σόγια έχει την υψηλότερη συγκέντρωση φυτοοιστρογόνων (ως ισοφλαβόνες), αλλά βρίσκονται επίσης και σε άλλα όσπρια, σε ορισμένα δημητριακά ολικής αλέσεως (όπως τα μούρα σίτου και τη βρώμη) και σε ορισμένα είδη σπόρων (όπως το λινάρι και το σουσάμι). Τρώτε σταφύλια; Αν ναι τότε αμβάνετε κάποια φυτοοιστρογόνα με τη μορφή ρεσβερατρόλης. Μπορείτε ακόμη να βρείτε χαμηλότερα επίπεδα φυτοοιστρογόνων σε τροφές που καταναλώνονται πιο συχνά όπως το ρύζι, το σπανάκι και ο καφές.

Στο ανθρώπινο σώμα, οι ισοφλαβόνες μπορούν να συνδεθούν με τους υποδοχείς οιστρογόνων στα κύτταρα, όπως ακριβώς οι μορφές οιστρογόνων που παράγει το σώμα μας από μόνες τους. Αυτό συνέβαλε στις ανησυχίες σχετικά με το εάν είναι ασφαλές να τρώμε σόγια. Ο φόβος ήταν ότι η κατανάλωση ισοφλαβονών από τη διατροφή θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Ένας άλλος φόβος είναι ότι η κατανάλωση πολλής σόγιας θα μπορούσε να οδηγήσει σε χειρότερα αποτελέσματα για γυναίκες που έχουν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού.

Ωστόσο, ενώ τα οιστρογόνα συνδέονται με τους υποδοχείς ERɑ και ERβ, οι ισοφλαβόνες συνδέονται και ενεργοποιούν μόνο το ERβ. Αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί επειδή οι δύο υποδοχείς οιστρογόνων έχουν διαφορετική κατανομή στους ιστούς και όταν ενεργοποιηθούν, μπορεί να έχουν διαφορετικά και μερικές φορές αντίθετα αποτελέσματα. Επειδή οι ισοφλαβόνες προτιμούν το ERβ, πιστεύεται ότι έχουν επιδράσεις στους ιστούς και ταξινομούνται ως ρυθμιστές υποδοχέων οιστρογόνου (SERM).

Μύθοι για τη σόγια και τον καρκίνο

Έτσι, παρόλο που τα φυτοοιστρογόνα εμφανίζονται και σε άλλα τρόφιμα και αποκτήσαμε καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών και των λειτουργιών, η εστίαση στράφηκε στις ισοφλαβόνες στη σόγια στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δημοσιεύτηκε μια σειρά από μελέτες σε ζώα που έδειξαν ότι οι ισοφλαβόνες θα μπορούσαν να διεγείρουν την ανάπτυξη των υπαρχόντων όγκων του μαστού σε ποντίκια. Από τις τρεις ισοφλαβόνες που βρίσκονται στη σόγια (γενιστεΐνη, δαϊδζεΐνη και γλυκιτεΐνη ), πιστεύεται ότι η γενιστεΐνη διεγείρει την ανάπτυξη του όγκου.

Αυτές οι μελέτες σε ζώα τροφοδότησαν πολύ φόβο και δυσπιστία σχετικά με την κατανάλωση σόγιας. Επιφανειακά, φαινόταν ότι ο μύθος των οιστρογόνων σόγιας μπορεί να έχει κάποιο έδαφος να σταθεί. Ωστόσο, αυτοί οι ισχυρισμοί δεν αποδείχθηκαν ποτέ ούτε επαναλήφθηκαν σε μελέτες που αφορούσαν υγιείς γυναίκες και γυναίκες με καρκίνο του μαστού.

Τόσο τα ποντίκια όσο και οι αρουραίοι μεταβολίζουν τις ισοφλαβόνες πολύ διαφορετικά από τους ανθρώπους, επομένως δεν μπορούμε απαραίτητα να βγάλουμε σταθερά συμπεράσματα από μελέτες που βασίζονται σε μοντέλα τρωκτικών.

Επιπλέον, τα ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτές τις μελέτες ήταν αθυμικά ποντίκια με ωοθηκεκτομή. Τα «αθυμικά» ποντίκια είναι ένας ειδικός τύπος εργαστηριακών τρωκτικών που δεν έχουν θύμο αδένα. Συχνά χρησιμοποιούνται στην έρευνα για τον καρκίνο. Αυτό συμβαίνει επειδή η έλλειψη ενός θύμου αδένα τους εμποδίζει να απορρίψουν τα καρκινικά κύτταρα, κάτι που θα άλλαζε τα αποτελέσματα της έρευνας για προφανείς λόγους.

Σε ποντίκια με «ωοθηκεκτομή» αφαιρούνται οι ωοθήκες τους χειρουργικά. Χρησιμοποιούνται στην έρευνα για τα οιστρογόνα, γιατί αν διατηρούσαν τις ωοθήκες τους, οι ερευνητές θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν την παραγωγή ορμονών ενός θηλυκού ποντικιού.

Έτσι, παρόλο που η χρήση αυτού του τύπου ζωικού μοντέλου μπορεί να ελέγξει ορισμένες σημαντικές μεταβλητές, σημαίνει επίσης ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτές για να προσδιορίσουμε πώς θα εμφανιστούν τα αποτελέσματα στους ανθρώπους. Πράγματι, όταν επαναλήφθηκαν μελέτες σε μοντέλα διαφορετικών ζώων που έμοιαζαν περισσότερο με τους ανθρώπους (δηλαδή, ανέπαφες ωοθήκες και θύμος αδένες), υπήρξε πλήρης απώλεια της ογκοδιεγερτικής δράσης της γενιστεΐνης.

Μόλις το 2009 οι προηγούμενες μελέτες σε ζώα αποδείχτηκαν λάθος. Τα κλινικά δεδομένα δείχνουν τώρα ότι οι υψηλές δόσεις ισοφλαβονών δεν έχουν επίδραση στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού.

Είναι λοιπόν ασφαλές να τρώτε σόγια;

Η σόγια δεν προκαλεί καρκίνο του μαστού. Αν έχετε αναρωτηθεί ποτέ, «Είναι ασφαλές να τρώτε σόγια;» ηρεμήστε, είναι. Ο μύθος για τα οιστρογόνα σόγιας είναι πράγματι μύθος.

Η κατανάλωση σόγιας και τροφών σόγιας όπως το tofu, το edamame, το tempeh και το miso είναι όλα ασφαλή και ωφέλιμα για τους περισσότερους ανθρώπους (εκτός από εκείνους με αλλεργία στη σόγια). Η σόγια είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να προσθέσετε περισσότερη φυτική πρωτεΐνη στη διατροφή σας και είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά.

Πιθανά οφέλη της σόγιας στον καρκίνο του μαστού

Έχει γίνει εκτενής έρευνα για το θέμα των τροφών σόγιας και του ρόλου τους στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Το 2013 δημοσιεύτηκε μια μετα-ανάλυση που ανέλυε επιδημιολογικές μελέτες. Αυτή η ανάλυση εξέτασε προσεκτικά 12 μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ασία. Και βρήκε συσχέτιση στην υψηλότερη πρόσληψη τροφών σόγιας και στη μείωση κατά 29% στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.

Αυτή η ανασκόπηση έδειξε επίσης ότι η το μεγαλύτερο όφελος προέρχεται από την κατανάλωση σόγιας νωρίτερα στη ζωή. Η κατανάλωση ποικιλίας τροφών σόγιας κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία μπορεί να μειώσει περαιτέρω τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.

Η τελευταία έρευνα σε αυτόν τον τομέα είναι πραγματικά συναρπαστική. Μια πιλοτική μελέτη διαπίστωσε ότι η κατανάλωση περίπου μίας μερίδας σόγιας την ημέρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού έως και 60%, ειδικά σε νεαρά ή έφηβα κορίτσια.

Άλλες κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση σόγιας μετά τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού μπορεί να είναι ευεργετική. Αν κοιτάξουμε τις προοπτικές επιδημιολογικές μελέτες που αφορούν πάνω από 11.000 επιζώντες από καρκίνο του μαστού, βλέπουμε ότι η πρόσληψη σόγιας μετά τη διάγνωση σχετίζεται με στατιστικά σημαντική μείωση της υποτροπής και της θνησιμότητας.

Και κάτι τελευταίο: Το 2012, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο και η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία υποστήριξαν ότι οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού μπορούν να καταναλώνουν με ασφάλεια τροφές σόγιας.

jenny.gr