Ακρίβεια: Ο μεγάλος πονοκέφαλος ενόψει των εορτών

Ο λαός έχει μια χαρακτηριστική έκφραση για κάποιον που είναι ανοικονόμητος. “Στο καλάθι δε χωρεί στο κοφίνι περισσεύει” λέει αποτυπώνοντας το ανεπαρκές ή το ανικανοποίητο καταστάσεων και προσώπων.

“Ποιητική αδεία” η φράση “κουμπώνει” με τις ακραίες καταστάσεις που βιώνουν οι πολίτες μπροστά στα ράφια των καταστημάτων τροφίμων. Καταστάσεις που εν όψει εορτών αναμένεται να ενταθούν, καθώς μάλιστα το εορταστικό τραπέζι είθισται να έχει προϊόντα που πλέον έχουν τις τιμές τους στα ύψη κι όπου βέβαια οι ανατιμήσεις σε σταματούν.

Κρέας, τυροκομικά, γλυκά, ζύμες κτλ, τα “δομικά” δηλαδή στοιχεία του “μενού” των εορτών “πετούν” και για αυτό άλλωστε η κυβέρνηση έχει σπεύσει, δια στόματος Άδωνιδος Γεωργιάδη να εξαγγείλει το “καλάθι των εορτών”. Βέβαια, εν όψει και των δύσκολων ημερών που έρχονται, η κυβέρνηση μπορεί να επιχαίρει για την αποτελεσματικότητα του καλαθιού του νοικοκυριού και της “επιταγής ακρίβειας” καθώς όπως τόνισε ο υπουργός Ανάπτυξης χθες με ανάρτησή του σε μέσα κοινωνικής δικτύωση, η πρώτη αποτίμηση των νέων τιμών δείχνει ότι από τα 816 προϊόντα 60 έχουν αύξηση και 167 μείωση ενώ 589 παραμένουν τα ίδια, αλλά η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική.

Η σκληρή πραγματικότητα

Πέρα από το ότι η δυσκολία εντοπισμού των προϊόντων του καλαθιού,παρά τις αλλαγές στις σημάνσεις, παραμένει, υπάρχει και το αυτονόητο. Το εκρηκτικό κοκτέιλ τιμών – διαθέσιμου εισοδήματος. Οι ίδιες οι τιμές σε σχέση με μισθούς (αγοραστική δύναμη που δεν κινείται αναλογικά με τον πληθωρισμό) είναι υψηλές και βέβαια οι ανατιμήσεις σε άλλα προϊόντα δε σταματούν. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κάποιος ότι π.χ. εάν τοστ με αγορές υλικών, για το φτιάξει κάποιος ή κάποια στο σπίτι κοστίζει ένα ευρώ, ή όταν δε βρίσκει κάποιος ή κάποια τυρί για τρίψιμο κάτω από 11 ευρώ. Κι όταν πέρυσι, οι αντίστοιχες επιβαρύνσεις ήταν σχεδόν 30-40% πιο κάτω.

Ούτε λόγος βέβαια για το κρέας, που αναμένεται να μπει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τις επόμενες μέρες λόγω εορτών. Ουσιαστικά οι πολίτες βρίσκονται μεταξύ «Σκύλας και Χάρυβδης» σε σχέση με τις δαπάνες για βασικά είδη αλλά και τα ενεργειακά κόστη, παρά την πρωτοβουλία με το «καλάθι του νοικοκυριού» και τις όποιες αποκλιμακώσεις που καταγράφονται εσχάτως σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Συγκεκριμένα, με βάση παράγοντες της αγοράς συνεχίζουν να καταφθάνουν τιμοκατάλογοι με νέες ανατιμήσεις οδηγώντας σε νέες πιέσεις τις τιμές.

Είναι ενδεικτικό ότι νέα εκτόξευση στις τιμές εισαγωγών στη βιομηχανία καταγράφηκε το Σεπτέμβριο, άνοδος που αναμένεται να περάσει στο ράφι τους επόμενους μήνες. Οι τιμές, μάλιστα, όσον αφορά την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού κατέγραψαν αστρονομική αύξηση 360,5%. Συνολικά, έτσι, ο γενικός δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία αυξήθηκε 25,2% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη Σεπτεμβρίου 2021 (λόγω κυρίως ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου), έναντι αύξησης 26% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων δεικτών το 2021 με το 2020.

Ο πληθωρισμός των φτωχών καλπάζει

Υπενθυμίζεται ότι με βάση ανάλυση του Ινστιτούτου Bruegel κάθε πληθυσμιακή ομάδα, ανάλογα και με το πορτοφόλι του νοικοκυριού βιώνει διαφορετικά τον πληθωρισμό, πέρα από τις επίσημες ανακοινώσεις του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Ειδικότερα για την Ελλάδα, το Bruegel εκτιμά σε έρευνα που δημοσίευσε στις 26 Οκτωβρίου ότι ο πληθωρισμός για το φτωχότερο 20% των νοικοκυριών ανήλθε στο 14,59% ενώ για το πλουσιότερο 20% στο 11,56%.

Η ΕΚΤ

Περαιτέρω, πάντως, αύξηση των τιμών, προανήγγειλε, πριν λίγες μέρες, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ. Ουσιαστικά εμφανίστηκε απαισιόδοξη για την πορεία του πληθωρισμού.

Μιλώντας στο European Banking Congress ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “αναμένουμε περαιτέρω αύξηση των τιμών – και η απόσυρση των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης ίσως να μην είναι αρκετή. Τελικά, θα αυξήσουμε τα επιτόκια σε επίπεδα που θα επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον μεσοπρόθεσμο στόχο μας έγκαιρα. Το πόσο μακριά πρέπει να πάμε και πόσο γρήγορα θα καθοριστεί από τις προοπτικές για τον πληθωρισμό.”

Οι προβλέψεις στον Προϋπολογισμό

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι στο τελικό σχέδιο του Προϋπολογισμού, το οικονομικό επιτελείο βάζει τον πήχη για τον φετινό πληθωρισμό κοντά στο 10% για το 2022, και για το 2023 στο 5%, ύψη δηλαδή δυσθεώρητα που “κουρεύουν” βαθιά το εισόδημα.

Στο φόντο αυτό, όπως αναφέρει το ΙΝΕ ΓΣΕΕ, η διανομή του εισοδήματος αλλάζει σε βάρος της μισθωτής εργασίας. Με εξαίρεση το β’ τρίμηνο του 2020, το μερίδιο των μισθών μειώνεται σταθερά ακόμα και πριν την εμφάνιση του πληθωρισμού. Αντιθέτως, από το α’ τρίμηνο του 2020 και ύστερα το μερίδιο των κερδών αυξάνεται σταθερά, παρά ορισμένες πρόσκαιρες διακυμάνσεις.

Παράλληλα αναφέρεται ότι το φτωχότερο 40% του πληθυσμού κατέχει όλο και μικρότερο μέρος του συνολικού πλούτου.

Όπως τονίζει το ΙΝΕ ΓΣΕΕ η ακρίβεια έχει ασύμμετρες επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών, επειδή η ποσότητα και η σύνθεση των αγαθών και των υπηρεσιών που καταναλώνουν διαφέρουν ανάλογα με το εισόδημά τους.

Από τα στοιχεία παρατηρείται μια αξιοσημείωτη διαφοροποίηση της διάρθρωσης της δαπάνης μεταξύ των νοικοκυριών ανάλογα με το αν τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καταναλώνουν είναι πρώτης ανάγκης ή όχι.

Ειδικότερα, όσον αφορά τα νοικοκυριά που ανήκουν στα πιο χαμηλά εισοδήματα οι δαπάνες στην ομάδα “στέγαση” αντιπροσωπεύουν το 38,6% της συνολικής κατανάλωσής τους, έναντι 28,7% των πλουσιότερων νοικοκυριών. Αντίστοιχα, οι δαπάνες στην ομάδα “τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά” αντιπροσωπεύουν το 22,2% της κατανάλωσης των φτωχότερων νοικοκυριών, έναντι 17,6% των πλουσιότερων.

Γιώργος Αλεξάκης