Τρεις Χανιώτες με ποδήλατα στην Αφρική: Μοίρασαν γραφική ύλη στα παιδιά και διηγούνται όσα είδαν και έζησαν | Photos

Μία ιδέα, οκτώ άτομα, 7 ποδήλατα, εκατοντάδες χιλιόμετρα, ένα βαν γεμάτο γραφική ύλη και αμέτρητη αγάπη: Αυτά είναι τα συστατικά που μπόρεσαν να φέρουν εις πέρας με πολύ μεγάλη επιτυχία, το πρότζεκτ που διήρκησε ένα μήνα στο Μαλάουι και την Τανζανία της Αφρικής.

Ο στόχος ήταν να μοιραστεί γραφική ύλη σε εκατοντάδες παιδιά που κάνουν μάθημα κάτω από τραγικές συνθήκες, σε παιδιά που περπατάνε χιλιόμετρα με σχισμένα παπούτσια, σε παιδιά στα οποία ένα μολύβι και ένα τετράδιο δεν είναι καθόλου – μα καθόλου – αυτονόητα.

Κάπως έτσι δημιουργήθηκε το Spin the wheel – Ποδήλατο με νόημα, ένα σωματείο το οποίο έχει φτάσει να αριθμεί σε πολύ λίγο χρόνο γύρω στα 60 άτομα. Τα οκτώ από αυτά, ανταποκρίθηκαν αμέσως στην ιδέα που είχε η Κάλλι Ρουμελιώτου, εκπαιδευτικός τα προηγούμενα 5 χρόνια στα Χανιά.

Ξεκίνησε δειλά αλλά βρήκε αμέσως ανταπόκριση, κι έτσι στα τέλη Ιουνίου, 3 άτομα από τα Χανιά, ο Νίκος Φαζός, η Γεωργία Νικηφοράκη και η Δώρα Μαυρίκη, ένα άτομο από το Ηράκλειο, 2 από Αθήνα, ένα από Καλαμάτα και ένα από Ελβετία ξεκίνησαν για ένα ταξίδι που έμελλε να τους δώσει πολύ κούραση, πολλές αναμνήσεις αλλά και αμέτρητες συγκινήσεις.

Δύο από τα τρία άτομα που ξεκίνησαν από τα Χανιά, ο Νίκος και η Γεωργία, μίλησαν στο zarpanews.gr για αυτή την αξέχαστη εμπειρία:

Γεωργία: Για μένα ήταν ένα παιδικό όνειρο να πάω στην Αφρική, οπότε μόλις ενημερώθηκα για αυτό που επρόκειτο να γίνει εντυπωσιάστηκα, επικοινώνησα με την Κάλλι και έτσι συμμετείχα στο πρότζεκτ. Το πρότζεκτ είχε γενικά κάποιες δυσκολίες, δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν όλα ρόδινα, αλλά από ένα σημείο είναι και θέμα χαρακτήρα ή ακόμα και τρόπος ζωής το πώς αντιμετώπισε ο καθένας τις εκεί δυσκολίες. Το ποδήλατο δεν ήταν κάτι ιδιαίτερα δύσκολο γιατί τα χιλιόμετρα μπορεί να ακούγονται πολλά αλλά ήταν μοιρασμένα, δεν ποδηλατούσαμε κάθε μέρα. Αυτό που ήταν πρωτόγνωρο για μας ήταν οι συνθήκες που καλούμασταν να αντιμετωπίσουμε. Ακόμα και για άτομα που είχαν συνηθίσει να κάνουν κάμπινγκ, βρήκαν αρκετά δύσκολο αυτόν τον τρόπο ζωής. Η διατροφή, το θέμα της τουαλέτας, το να μην έχεις για πολλές μέρες τη δυνατότητα να κάνεις ένα ντους, να πρέπει να πλένεσαι με ποτήρια, είναι μερικές από αυτές τις δυσκολίες.

Όμως σε μία τέτοια περίπτωση περιμένεις να αντιμετωπίσεις τέτοιες συνθήκες και προσπαθείς να τις διαχειριστείς. Και σίγουρα ένα μεγάλο κομμάτι είναι και η συνεργασία, το γεγονός ότι καλούμαστε όλο αυτό τον καιρό να συνεργαστούμε άνθρωποι που δεν γνωριζόμαστε μεταξύ μας, πόσο μάλλον σε τόσο δύσκολες συνθήκες.

Νίκος: Είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι και κάποιες καταστάσεις για κάποιους είναι δύσκολες ενώ για άλλους ευκολότερες. Η συνεργασία ανάμεσα στα άτομα της ομάδας ήταν επίσης μία πρόκληση που απαιτούσε αμοιβαίες παραχωρήσεις και καλή διάθεση. Με πολύ λίγα λόγια, όλα όσα είχαμε δεδομένα, δεν υπήρχαν εκεί. Τα βασικά όπως τα έχουμε στο μυαλό μας, τρεχούμενο νερό, τουαλέτες, καλό φαγητό, ρεύμα, καθαριότητα, δεν υπάρχουν. Και δεν είσαι κάπου που μπορείς να πεις, δεν μου αρέσει φεύγω.

Πρέπει να διαχειριστείς τα πράγματα που είναι δύσκολα και παράλληλα με αυτό να φέρεις εις πέρας και το πρότζεκτ. Υπήρχε φυσικά αρχικός προγραμματισμός, αλλά υπήρχαν και τα έκτακτα που άλλαζαν το πρόγραμμά μας, όπως οι βλάβες του βαν της συνοδείας για παράδειγμα που μας πήγαιναν πίσω και επηρέαζαν το χρονοδιάγραμμα που υπήρχε. Έπρεπε λοιπόν όλο αυτό να τρέξει παρά τις δύσκολες συνθήκες. Προσωπικά είχα δύο μεγάλα ερεθίσματα στο ταξίδι αυτό. Σαν φωτογράφος, αυτό ήταν ένα ταξίδι ζωής, κάτι που είναι σχεδόν αδύνατο να κάνεις αν δεν είσαι σε μία οργανωμένη αποστολή, και το δεύτερο είναι αυτή η κοινωνική προσφορά, το απειροελάχιστο που προσφέραμε σε αυτούς τους ανθρώπους το οποίο όμως το δέχτηκαν με πολύ μεγάλη χαρά, μια χαρά που γέμιζε την ψυχή μας!

Πόσο καιρό πριν αρχίσατε να ασχολείστε με την οργάνωση του προτζεκτ;
Νίκος: Ξεκινήσαμε σχεδόν 9 μήνες πριν να μαζεύουμε χορηγίες, να οργανώνουμε δράσεις, να ενημερώνουμε επιχειρήσεις και ιδιώτες γι αυτό που κάνουμε. Μιλάμε για καθαρό εθελοντισμό, δεν υπήρχε τίποτα από πίσω μας, ξεκίνησαν όλα με καλή διάθεση και ενθουσιασμό.

Υπήρξαν ερωτήματα από μεριάς χορηγών;
Νίκος: Ασχολήθηκα πολύ με το κομμάτι των χορηγιών. Δεν υπήρχε αμφισβήτηση στο τι πάμε να κάνουμε. Το ερώτημα που μας έκαναν πολλοί, ωστόσο, ήταν γιατί δεν κάνετε κάτι στην Ελλάδα και γιατί πάτε τόσο μακριά. Καταρχήν έτυχε αυτή η ιδέα να περιλαμβάνει ποδήλατο σε ένα μέρος όπου αυτό είναι το βασικό μέσο μεταφοράς. Δεν πήγαμε δηλαδή με αυτοκίνητα να μοιράσουμε γραφική ύλη. Θέλαμε η προσέγγιση να γίνει στα δικά τους μέτρα.

Από την άλλη, προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε την κατάσταση εκεί και να την συγκρίνουμε με τα δικά μας δεδομένα.

Στην Αφρική αντιστοιχεί ένα μολύβι και ένα τετράδιο ανά 5-10 παιδιά (ανάλογα το μέρος, το σχολείο και τα παιδιά) άρα τα δικά μας τα παιδιά δεν συγκρίνονται με αυτά του Μαλάουι. Αυτό ήταν κάτι που ισχύει, το είδαμε με τα μάτια μας. 80 – 120 παιδιά η κάθε τάξη δηλαδή φτάσαμε να βλέπουμε αναλογία έναν δάσκαλο για 300 παιδιά! Οι τάξεις (αν μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε έτσι γιατί είδαμε μέχρι και καλύβες για αυτό το σκοπό) δεν μπορούν τις περισσότερες φορές να στεγάσουν όλα τα παιδιά με αποτέλεσμα να βγαίνουν έξω, στο ύπαιθρο.

Αυτό λοιπόν από μόνο του δεν είναι συγκρίσιμο με την κατάσταση στην Ελλάδα ώστε να κάνουμε κάτι αντίστοιχο εδώ.

Καταφέραμε όμως και υπερκαλύψαμε το στόχο. Καταφέραμε να δώσουμε γραφική ύλη σε 7000 παιδιά, αντί για 4500 που ήταν ο αρχικός στόχος, κι αυτό γιατί στην πορεία έγινε καλύτερη διαχείριση στα οικονομικά. Τα αγοράσαμε όλα από εκεί, και βιώσαμε όσο δεν φανταζόμασταν τη χαρά των παιδιών. Την βλέπαμε στα μάτια τους κάθε φορά που τους δίναμε ένα μολύβι και ένα τετράδιο. Αυτό λοιπόν ήταν το σκεπτικό, να καλύψουμε μία ανάγκη που ούτε κατά διάνοια δεν υπάρχει εδώ.

Γεωργία: Ξέρεις πάνω κάτω την κατάσταση, έχεις γνώση του πώς είναι τα πράγματα εκεί. Όταν όμως το βλέπεις στην πραγματικότητα, όταν το ζεις είναι πολύ διαφορετικό. Το βλέπεις μπροστά σου, αλλά για κάποιο λόγο δεν πιστεύεις ότι το ζεις. Ήταν σαν ένα ταξίδι στο χρόνο, στο παρελθόν. Έτσι όπως μας περιγράφουν ότι ζούσαν οι παππούδες μας και ίσως και ακόμα χειρότερα. Είχε πολύ μικρές πινελιές σύγχρονου πολιτισμού και σε πολύ συγκεκριμένα μέρη.

Το Μαλάουι έχει περίπου 17.500.000 εκατομμύρια ανθρώπους, είναι όμως αρκετά μικρότερο από την Ελλάδα και το εντυπωσιακό είναι ότι έχουν 5-6 παιδιά ανά οικογένεια οπότε καταλαβαίνεις ότι τα παιδιά ήταν αμέτρητα. Είναι πάρα πολύ συνηθισμένο μία κοπέλα να γίνει μαμά πριν καν ενηλικιωθεί, όπως επίσης είδαμε γυναίκα 30 χρόνων να είναι ήδη γιαγιά!

Διασχίσαμε περίπου 700 χιλιόμετρα στο Μαλάουι από την πρωτεύουσα μέχρι τα σύνορα της Τανζανίας, και συνεχίσαμε άλλα 45 χλμ, δεν υπήρχε πουθενά σημείο της διαδρομής που κάναμε με το ποδήλατο και να μη ξεφυτρώνουν από παντού παιδιά! Ζουν στους αγρούς, καλλιεργούν ότι χρειάζονται για να επιβιώσουν και ότι περισσεύει τα πουλάνε.

Πώς είναι τα σχολεία και το εκπαιδευτικό σύστημα;
Γεωργία: Τα σχολεία εκεί καλύπτουν μία ακτίνα κατοικημένης περιοχής γύρω στα 10-15 χλμ και τα παιδιά πηγαίνουν με τα πόδια. Το 70-80% πηγαίνουν ξυπόλυτα ενώ ακόμα και αυτά που φοράνε παπούτσια είναι κάτι σαν παντόφλα πλαστική, σχισμένα και ταλαιπωρημένα. Έτσι καλούνται κάθε μέρα – ανάλογα με το πόσο μακριά είναι τα σπίτια τους – να κάνουν αυτά τα χιλιόμετρα για να φτάσουν στο σχολείο και να επιστρέψουν.

Πολλές φορές δεν πηγαίνουν την επόμενη ή για τις επόμενες 2-3 μέρες στο σχολείο, γιατί υποσιτίζονται και δεν έχουν την δύναμη να κάνουν ξανά όλη αυτή την απόσταση. Και φυσικά όταν πάνε, αυτό γίνεται με τις συνθήκες που περιγράψαμε.

Μου έκανε επίσης εντύπωση η χαρά τους για τις μπάλες. Είχαμε ενημερωθεί ότι οι μπάλες είναι πολύ ακριβές οπότε κρατούσαμε από δω. Απ ότι υπολογίσαμε η μπάλα έκανε γύρω στα 20-30 δολάρια τη στιγμή που ο μισθός τους είναι λίγο παραπάνω από 60 με 80 δολάρια.

Οπότε βλέπανε τη μπάλα και έκαναν όπως αν έφερναν σε εμάς διαμάντια. Ακόμα και οι δάσκαλοι όταν φουσκώναμε τις μπάλες, τις έπαιρναν και έπαιζαν σαν μικρά παιδιά. Ήταν τόσο συγκλονιστικό όλo αυτό και κάτι που σίγουρα θα μεταφέρω στους μαθητές μου για να καταλάβουν ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο ή έτοιμο.

Νίκος: Η κάθε τάξη μπορεί να έχει από 80 έως 120 παιδιά. Το Δημοτικό εκεί είναι 8 χρόνια αντί για 6. Το μεγαλύτερο ποσοστό δεν καταφέρνει να τελειώσει το δημοτικό. Όποιος τελειώσει και πάει στην επόμενη βαθμίδα (αν καταφέρει να περάσει τις εξετάσεις) και την τελειώσει και αυτή μπορεί να γίνει δάσκαλος. Παίρνουν συγκεκριμένο αριθμό μαθητών και αν κάποιος δεν πετύχει στις εξετάσεις αλλά θέλει να συνεχίσει, πρέπει να ξανακάνει τη χρονιά, να ξαναδώσει μέχρι να πετύχει. Κι αυτό γιατί η βαθμίδα αυτή – το γυμνάσιο ας πούμε – δεν μπορεί να εξυπηρετήσει μεγάλο αριθμό παιδιών, είναι συγκεκριμένος. Οπότε όποιος πετυχαίνει συνεχίζει. Και βέβαια είναι πολύ δύσκολο για τις οικογένειες να ανταπεξέλθουν οικονομικά καθώς θα πρέπει να μετακομίσουν σε άλλη περιοχή. Το πανεπιστήμιο είναι άπιαστο όνειρο πραγματικά ενώ θέλει και λεφτά.

Ενώ πάντως δεν έχουν τίποτα σαν υποδομές είχαν μεθόδους ή τεχνικές να κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους χωρίς ακόμα και τα βασικά όπως θρανία ή ακόμα και αίθουσες. Νομίζω είναι μία φοβερή εμπειρία για κάθε εκπαιδευτικό που μπορεί να δει τι κάνουν σε τόσο δύσκολες συνθήκες αντίστοιχα οι συνάδελφοί τους εκεί.

Μιλήστε μας λίγο για το πρακτικό κομμάτι. Τι έγινε με το που προσγειωθήκατε; Με το που φτάσαμε στο αεροδρόμιο του Λιλόνγκουε (πρωτεύουσα του Μαλάουι) μας περίμενε το βαν που είχαμε οργανώσει μήνες πριν από δω και είχαμε κανονίσει να έχει τρέιλερ και σχάρα, φορτώσαμε όλα τα πράγματα μας εκεί, και φιλοξενηθήκαμε θερμά τις 2-3 πρώτες μέρες σε ένα σπίτι όπου αφενός συναρμολογήσαμε τα ποδήλατα, αφετέρου αγοράσαμε αρχικά περίπου το 1/3 της γραφικής ύλης . Επισκεφθήκαμε τα πέντε πρώτα σχολεία σε εκείνη την περιοχή και μετά αρχίσαμε να ανεβαίνουμε προς τα βόρεια, μέχρι να φτάσουμε στα σύνορα με την Τανζανία.

Τις υπόλοιπες μέρες που μείνατε; Κάποιες βραδιές μέναμε σε σκηνές, σε σχολεία, σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάποιες φορές χρειάστηκε να στήσουμε τις σκηνές μέσα στα σχολεία λόγω κουνουπιών, ενώ ήμασταν και δύο φορές φιλοξενούμενοι από ιδρύματα, ένα της εκκλησίας και ένα φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

Η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντήσατε;
Γεωργία: Η συνεργασία με την ομάδα. Το πώς έχει μάθει ο καθένας να λειτουργεί σε μία ομάδα, οι διαφορετικοί χαρακτήρες, δυσκολεύουν την κατάσταση. Συγχρόνως συνέβαλλαν και οι αντίξοες συνθήκες καθώς διαφορετικά αντιμετωπίζεις κάποια δυσκολία όταν είσαι ήρεμος και σε οικείο περιβάλλον.

Η καθημερινότητά μας ήταν δύσκολη, με όχι καλής ποιότητας φαγητό, κούραση, και όταν μαζεύονται πολλές δυσκολίες ή αντιξοότητες υπάρχει εκνευρισμός. Είσαι στη μέση του πουθενά – κάτι που πραγματικά το αισθάνεσαι πολλές φορές – είδαμε πράγματα πολύ εντυπωσιακά και όμορφα αλλά κάποιες φορές αισθάνεσαι ότι είσαι στο πουθενά.

Νίκος: Αντιμετωπίσαμε μία πολύ δύσκολη κατάσταση στην επιστροφή μας φεύγοντας από ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα στην Τανζανία. Πήραμε το τρένο για να διασχίσουμε 900 χιλ. περίπου όλη την Τανζανία μέχρι το Dar Es Salaam, όπου ένα βαγόνι εκτροχιάστηκε και σταμάτησε στη μέση ενός εθνικού πάρκου με άγρια ζώα. Μετά από 44 ώρες ενώ τελείωνε και το φαγητό, νεκρά τα κινητά, ήμασταν οριακά στο να χάσουμε το αεροπλάνο της επιστροφής. Με τα πολλά πήραμε λεωφορείο (άλλες 11 ώρες) και τελικά φτάσαμε στο Dar Es Salaam εξαντλημένοι. Αυτό έγινε στο τέλος του πρότζεκτ. Εγώ προσωπικά έκανα 1 εβδομάδα να συνέλθω.

Τι σας εντυπωσίασε περισσότερο;
Νίκος: Οι άνθρωποι. Ευχάριστοι, χαρούμενοι, ευτυχισμένοι, χωρίς τις έγνοιες του δυτικού κόσμου, πραγματικά φιλόξενοι. Και φυσικά τα πρόσωπα των παιδιών!

Γεωργία: Θα συμφωνήσω με τα χαμόγελα και τις αγκαλιές των ανθρώπων και τον ενθουσιασμό τους όταν μας έβλεπαν! Φτάναμε στα σχολεία με τα ποδήλατα, τα κολάν μας, τα γυαλιά μας, τα γκατζετάκια μας και τα παιδιά δεν μπορούσαν να πάρουν τα μάτια τους από πάνω μας. Μας κοιτούσαν περίεργα, κάποιες περιπτώσεις έβαζαν στην αρχή τα κλάματα γιατί ήταν η πρώτη φορά που έβλεπαν λευκό άνθρωπο. Αυτό ήταν κάτι που κι εμείς οι ίδιοι συνειδητοποιήσαμε τότε. Πέρα από την πρώτη εντύπωση όμως, τις αγκαλιές, τα χαμόγελα, τον ενθουσιασμό, τα τραγούδια που μας αφιέρωσαν, τις υποδοχές και τις γιορτές που μας είχαν ετοιμάσει, ήταν κάτι το εκπληκτικό. Εγώ δεν θα το ξεχάσω ποτέ!

Το δεύτερο που με εντυπωσίασε και θα ήθελα να αναφέρω, είναι οι πινακίδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντικρίσαμε σε κάποιες ορεινές περιοχές στο «πουθενά», οι οποίες κοινοποιούσαν ευρωπαϊκά κονδύλια για αναδάσωση μεγάλων εκτάσεων. Σε μία χώρα με τεράστια προβλήματα στις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών της, «αναρωτιέμαι» γιατί η ΕΟΚ δαπανά εκατομμύρια ευρώ πχ για την αναδάσωση και όχι για την παιδεία ή για την υγεία του λαού της χώρας αυτής.

Νίκος: Το ωραίο ήταν ότι ενώ τα παιδιά ήταν «κουμπωμένα» στην αρχή, τα τραβούσα φωτογραφίες, γυρνούσα την οθόνη, έβλεπαν τον εαυτό τους και ενθουσιάζονταν, έρχονταν κατά πάνω μου και με αγκάλιαζαν. Πολύ συχνή αρχική αντίδραση ήταν επίσης να μας πλησιάζουν δειλά και να προσπαθούν να μας αγγίξουν.

Θα το ξανακάνατε;
Γεωργία: Θα το ξαναέκανα. Σίγουρα όμως κάποια πράγματα πια θα τα πρόσεχα περισσότερο. Παρά τις δυσκολίες, το ταξίδι αυτό θα το ξαναέκανα με κλειστά μάτια.

Νίκος: Αν με ρωτάς για τώρα, δεν θα πήγαινα. Μετά από 2 χρόνια ίσως. Αν πήγαινα πάντως θα άλλαζα τον προγραμματισμό ώστε να μην υπήρχε τόση κούραση. Θα προγραμμάτιζα τις διαδρομές έτσι ώστε να ήταν πιο χαλαρές. Το Μαλάουι από μόνο του είναι δύσκολο, οι δρόμοι είναι σαν κύμα, είσαι συνέχεια ανηφόρες και κατηφόρες.

Θα έκανα τον σχεδιασμό ώστε να ήταν πιο χαλαρές οι διαδρομές πχ από τα 15 προγραμματισμένα σχολεία (ξεπεράσαμε τα 20) θα ήταν πιο πρακτικό ή πιο εύκολο να έχουν συγκεντρωθεί και τα 15 σε μία μικρότερη περιοχή ώστε να μειωθούν αρκετά τα χιλιόμετρα.

Αν έχεις να διασχίσεις μία χώρα συν όλα αυτά που πρέπει να κάνεις για τη διαχείριση και διανομή της γραφικής ύλης κάπως απλοποιείται όταν όλα είναι πιο «κοντά» και δεν χρειάζεται να κάνεις τόσα πολλά χιλιόμετρα.

Το πιο δύσκολο γενικά είναι οι άγνωστες συνθήκες. Αντιμετωπίσαμε για παράδειγμα μία χωμάτινη διαδρομή με 3 δάχτυλα σκόνη σαν ταλκ και την ίδια στιγμή να περνάνε αυτοκίνητα και να έρχεται επί 20 μέτρα το νέφος, να σε σκεπάζει και να μην μπορείς να αναπνεύσεις. Αυτή ήταν μία δυσκολία που δεν μπορούσαμε να γνωρίζουμε ή να ελέγξουμε.

Εξάλλου αν το κάναμε αυτό σε κάποια άλλη χώρα, πάλι το άγνωστο θα μας περίμενε.

Τις τελευταίες ημέρες πάντως φαινόταν ξεκάθαρα η κούραση στα πρόσωπα όλων . Ενώ υπήρχε χαρά, είχε αρχίσει να μη βοηθάει πια το σώμα. Συνεπώς αν άλλαζα κάτι, θα προσπαθούσα να το έκανα μέχρι το τέλος λίγο πιο ξεκούραστο.

Έχετε σκεφτεί ποια θα είναι η επόμενη δράση;
Γεωργία: Ουσιαστικά το πρακτικό μέρος του πρότζεκτ ολοκληρώθηκε στην Αφρική αλλά μέσα μας δεν έχει ολοκληρωθεί γιατί έχουμε και μία υποχρέωση απέναντι στον κόσμο που μας στήριξε , το να μεταφέρουμε την εμπειρία μας. Προσωπικά σαν εκπαιδευτικός θεωρώ υποχρέωσή μου να μεταφέρω αυτή την εμπειρία μου στους μαθητές μου. Πιστεύω ότι θα σοκαριστούν, γιατί είναι τραγικές οι διαφορές, το πώς βιώνει ένας μαθητής τη σχολική ζωή εδώ και εκεί.

Νίκος: Αρκετά άτομα από την ομάδα έχουν θέσει αυτό το ερώτημα. Όσοι γυρίσαμε από Αφρική είναι νωρίς να σκεφτούμε την επόμενη δράση. Πάντως περιμένουμε μία καλή ιδέα να πέσει στο τραπέζι. Θα συμφωνήσω με την Γεωργία ότι στην Αφρική ολοκληρώθηκε το πρακτικό μέρος του πρότζεκτ. Έχουμε υποχρέωση να μεταφέρουμε την εμπειρία αυτή σε όσο περισσότερους ανθρώπους μπορούμε, μικρούς και μεγάλους. Υπάρχει πολύ πλούσιο φωτογραφικό υλικό και βίντεο, το οποίο θα πρέπει να αξιοποιήσουμε. Μία ιδέα είναι να οργανωθούν ανά την Ελλάδα κάποιες παρουσιάσεις με 2-3 άτομα της αποστολής αν είναι δυνατόν, να συμμετέχουν εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές και όποιος πολίτης επιθυμεί, και εκεί να γίνει διάλογος και να τεθούν ερωτήματα σε σχέση με την εμπειρία αυτή και τα δικά μας δεδομένα.

Κλείνοντας, θα θέλαμε για μία ακόμα φορά να ευχαριστήσουμε θερμά όλους τους χορηγούς μας και όλους όσους βοήθησαν ατομικά και με κάθε τρόπο ώστε να γίνει το όραμα αυτό πραγματικότητα!

(Φωτογραφίες: Νικος Φαζός)

zarpanews.gr