Κρήτη | Η βροχή… μετακίνησε τις καλλιέργειες

Καθόλου υπερβολικό, αντίθετα πραγματικό και επιστημονικά εξηγήσιμο, είναι αυτό που λένε στα χωριά ότι «τα χωράφια μας μέσα σε μία νύχτα… μετακινήθηκαν»… Όλα είναι φαινόμενα σχετικά με τις καιρικές συνθήκες, αλλά και γενικότερα τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, καθώς η γη μετακινείται υπό προϋποθέσεις και ανάλογα με τη φύση των πετρωμάτων και των εδαφών της.

Εντυπωσιακά στοιχεία δίνει στη «Νέα Κρήτη», για τις καταστάσεις που βιώνουμε στην Κρήτη φέτος, ο γεωλόγος-αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Ρεθύμνου κ. Γιάννης Κοϊνάκης, ο οποίος αποκαλύπτει μάλιστα ότι, με βάση τα αποτελέσματα των μετρήσεων και των μελετών του ΙΓΜΕ, στο νησί μας φέτος έχουν πέσει βροχοπτώσεις που ποσοτικά ξεπέρασαν από περιοχή σε περιοχή το μέσο όρο των βροχών των τελευταίων 25, 30 έως και 50 χρόνων!

Τεράστιες ποσότητες νερού, λασπουριά και ξαφνικά… μετατόπιση εδάφους. Γίνεται; Ή μήπως οι αγρότες των Αρχανών και των υπόλοιπων πληγεισών περιοχών υπερβάλλουν λέγοντας ότι «τα αμπέλια μας μετακινήθηκαν»; Ο Γιάννης Κοϊνάκης είπε στην εφημερίδα μας: «Έχουμε περάσει ένα τρίμηνο με πάρα πολλές βροχοπτώσεις και σχεδόν συνεχόμενες. Αυτό είναι επομένως ένα στοιχείο που μας βοηθά να ερμηνεύσουμε αυτά που έχουν γίνει. Ένα άλλο είναι η φύση των πετρωμάτων. Αυτές οι ζημιές δεν έγιναν παντού. Δηλαδή, αν θα πάμε στον Ψηλορείτη, που είναι μόνο ασβεστόλιθοι, δε θα δούμε τέτοια φαινόμενα. Όπου, δηλαδή, είναι βραχώδες μόνο το πέτρωμα. Οπότε ένα άλλο στοιχείο είναι τα είδη των πετρωμάτων. Αυτά τα δύο, κυρίως, δεδομένα ερμηνεύουν και τα φαινόμενα αυτά».

Σύμφωνα με τον ίδιο, εκτός από λιγοστές φορές, οι περισσότερες βροχές έχουν πέσει «με το μαλακό». Άρα δεν είχαμε παρά πολύ λίγες πλημμυρικές καταστάσεις. «Άρα το νερό έμπαινε μες στα πετρώματα. Τώρα, όποια πετρώματα ήταν τέτοια που μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα, ήταν ιδανικές οι συνθήκες», εξηγεί ο αναπληρωτής διευθυντής του ΙΓΜΕ Ρεθύμνου.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις

Επειδή το καθένα πέτρωμα συμπεριφέρεται διαφορετικά όταν μπει το νερό μέσα του, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για την ίδια συμπεριφορά σε όλες τις περιπτώσεις. Όπως είπε ο κ. Κοϊνάκης, «άλλα πετρώματα διογκώνονται, άλλα ξεπλένονται, άλλα το αφήνουν και περνάει ελεύθερα και πηγαίνει παρακάτω, και έτσι σε κάποιες περιπτώσεις δημιουργήθηκαν κατάλληλες συνθήκες ώστε να έχουμε αυτά τα φαινόμενα»…

Και πρόσθεσε ότι, όταν τα πετρώματα είναι σε μια εύθραυστη ισορροπία, όταν αυτά φορτιστούν με νερό, αρχίζουν να χάνουν την ισορροπία τους.

Μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις που μας ανέφερε ο κ. Κοϊνάκης είναι οι εξής:

• Όταν ένα πέτρωμα είναι πάνω σε ένα άλλο και το από κάτω με το νερό ξεπλυθεί, τότε αρχίζει το από κάτω πέτρωμα να χάνεται, να μετακινείται.
• Όταν κάτω από ένα πέτρωμα είναι οι μάργες ή τα αργυλικά πετρώματα, δηλαδή χώμα που γλιστράει πάρα πολύ – είναι αυτό το χώμα με το οποίο φτιάχνονται τα πιθάρια – όταν, λοιπόν, φορτιστεί λίγο ή βραχεί η επιφάνεια τέτοιων πετρωμάτων, τότε γλιστράει πολύ εύκολα.
• Μια απότομη πλαγιά, όπου κάποιοι βράχοι είναι σε οριακή κατάσταση. Με το που θα ξεπλυθεί λίγο η βάση τους, το χώμα δηλαδή πάνω στο οποίο κάθονται, ή αν θα φορτιστούν λίγο με νερό ή με χιόνι, τότε η ισορροπία αυτή μπορεί να διαταραχθεί. Και από ‘κει που ο βράχος αυτός ήταν 50, 100 και 200 χρόνια στη θέση αυτή, κάποια στιγμή πέφτει.

«Όχι πρωτόγνωρες»

«Οι καταστάσεις αυτές δεν είναι πρωτόγνωρες», επισήμανε ο γεωλόγος του ΙΓΜΕ. «Απλά δεν είναι πάρα πολύ συνηθισμένη η σύμπτωση αυτών των παραγόντων. Δηλαδή το να έχουμε πολύ νερό. Φέτος φαίνεται ότι είναι μια βροχερή χρονιά. Μια χρονιά που έχει παραπάνω από το μέσο όρο. Αυτό δεν είναι παράξενο. Συμβαίνει. Κάθε τόσα χρόνια έχουμε και μια χρονιά που το νερό είναι κάπως περισσότερο απ’ ό,τι τις άλλες χρονιές. Όπως επίσης έχουμε και ξηρότερες χρονιές. Επομένως, έχουμε μια πολύ υγρή χρονιά, αλλά συνέπεσε να είναι σχεδόν συνεχόμενο αυτό το νερό. Να πέφτει με σχετικά ήρεμο τρόπο στις περισσότερες περιοχές. Να μην προλαβαίνουν τα πετρώματα να διώξουν το νερό που δέχονται, να αποφορτιστούν. Υπάρχει μια παρατεταμένη φόρτιση. Και ένα σωρό άλλα φαινόμενα, όπως ξέπλυμα κάποιων υλικών κ.λπ.».

Ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα

Αλλά σε όλα αυτά, άραγε, ο άνθρωπος έχει μερίδιο ευθύνης; «Υπάρχουν περιπτώσεις», όπως μας είπε ο κ. Κοϊνάκης, «που έχει βάλει το χεράκι του και ο άνθρωπος. Δηλαδή, όταν κάνουμε κάποια έργα, αν δεν έχουμε διαμορφώσει καλά τα πρανή. Αν δεν έχουμε λάβει τα μέτρα προφύλαξης. Ή πάμε να χτίσουμε το σπίτι μας και κάνουμε μια εκσκαφή και δε λαμβάνουμε υπόψη ότι αυτό που αφήσαμε από πάνω μπορεί με κάποια φόρτιση να πέσει. Έχουμε κάποια τέτοια παραδείγματα».

Εξάλλου, για το κατά πόσο μπορούμε με δεντροφυτεύσεις να θωρακίσουμε την περιουσία μας από πλημμυρικά φαινόμενα και συγκεκριμένα από κατολισθήσεις, ο ίδιος είπε: «Τα δέντρα παίζουν σημαντικό ρόλο στη συγκράτηση πρανών, αλλά και πάλι θα πρέπει τα πρανή να είναι διαμορφωμένα και να παρέχουν μια επιπλέον στήριξη. Και βέβαια σε αυτές τις περιπτώσεις συστήνονται ειδικά δέντρα, δε φυτεύουμε δηλαδή παρά μόνο συγκεκριμένου είδους δέντρα, που το ριζικό τους σύστημα είναι τέτοιο ώστε να προφυλάσσει το πρανές. Αλλά αυτά είναι θέματα των μελετών που γίνονται κάθε φορά για το κάθε έργο».

neakriti.gr