Εξαφανίζεται το… χώμα στην Κρήτη | SOS από τους ειδικούς

Είδος προς εξαφάνιση το γόνιμο χώμα σε πολλές νησιωτικές περιοχές της χώρας, ανάμεσά τους και η Κρήτη, και πρωτίστως τα νότια παράλια;

Οι ειδικοί χτυπούν ευθέως… «καμπανάκι», προειδοποιώντας για τις ευρύτερες καταστροφικές επιπτώσεις (περιβαλλοντικές, αγροτικές, οικονομικές, τουριστικές) που θα έχει η δραματική εξάλειψη του γόνιμου χώματος. Χώρια βεβαίως τους μεγάλους κινδύνους σε επίπεδο πολιτικής προστασίας, αφού, όπως κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, το χώμα που κινδυνεύει με… εξαφάνιση λειτουργεί ως προστατευτική ασπίδα ενάντια στις πλημμύρες…

Η κατάσταση κρίνεται ήδη ανησυχητική. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι Κυκλάδες, ενώ σοβαρό πρόβλημα έχουν η Ικαρία και η Κρήτη – τόσο στον ορεινό όγκο, όσο και στις νότιες περιοχές της, όπως για παράδειγμα τα Σφακιά.

Αυτό επισημαίνει, μιλώντας στα «Νέα», ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» Θοδωρής Τσιμπίδης. Όπως λέει, «το γόνιμο χώμα, ή αλλιώς ο χούμος, αυτοί οι λίγοι πόντοι του επιφανειακού μαύρου χώματος, είναι ό,τι πολύτιμο έχουν τα νησιά. Χωρίς το γόνιμο χώμα δεν υπάρχει γεωργία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τοπικές και όχι μόνο οικονομίες, ενώ δημιουργείται πρόβλημα και στον υδροφόρο ορίζοντα με την ποιότητα και ποσότητα του νερού».

«Ο χούμος, αυτό το πολύτιμο θρεπτικό στρώμα, δημιουργείται από τα φύλλα και την οργανική ύλη που πέφτει κάθε χρόνο, τα υπολείμματα κλαδιών και ριζών, καθώς και από τα απορρίμματα και υπολείμματα ζωικών οργανισμών.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, στεριά και θάλασσα είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Και αυτός είναι ο λόγος που η διάβρωση του εδάφους επιδρά και στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Όταν αυτό το θρεπτικό στρώμα χώματος διαβρωθεί και καταλήξει στη θάλασσα, συνήθως απομένει ο άργιλος: ένα φτωχό στρώμα χώματος, όπου λόγω έλλειψης θρεπτικών συστατικών, δε φυτρώνει βλάστηση», τονίζει η διευθύντρια Έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» κ. Αναστασία Μήλιου.

Παράλληλα, συνεχίζει, «έχει και χαμηλότερο ρυθμό απορρόφησης του βρόχινου νερού, με αποτέλεσμα να μην εμπλουτίζεται επαρκώς ο υδροφόρος ορίζοντας. Έτσι, όταν δεν υπάρχουν πλέον τα δέντρα ή οι θάμνοι, αλλά ούτε ο χούμος, το νερό της βροχής παρασέρνει το χώμα και ό,τι άλλο βρεθεί στην πορεία του. Ουσιαστικά μπαζώνοντας τη θάλασσα και διαταράσσοντας την ισορροπία του θαλάσσιου περιβάλλοντος».

Οι θάλασσες έχουν ανάγκη την οργανική ύλη της στεριάς, η οποία στηρίζει την παραγωγικότητα. Όμως, με τη μη αναστρέψιμη διάβρωση, εμπλουτίζουμε το θαλάσσιο περιβάλλον με μπάζα (δηλαδή μη γόνιμο έδαφος) και φυσικά τα λύματα και τα σκουπίδια. Όταν το χώμα χάνεται από τα νησιά, τότε η καταστροφή είναι μη αναστρέψιμη, όπως λένε οι ειδικοί. Κι αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχουν οι ορεινοί όγκοι που θα το εμπλούτιζαν με νέα γόνιμη ύλη. Το «κλειδί», σύμφωνα με τους ειδικούς, που θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα, είναι η ανάπτυξη της γεωργίας στα νησιά και ο περιορισμός της κτηνοτροφίας.

Όπως λένε, η Πάρος και η Νάξος αντιμετωπίζουν τα λιγότερα προβλήματα σε ό,τι αφορά τη διάβρωση του εδάφους, επειδή οι κάτοικοι καλλιεργούν ακόμη.

Επιπλέον, στα μέρη που δεν καλλιεργούνται υπάρχει διάβρωση του εδάφους από τον αέρα. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πλέον πολλές περιοχές της Μεσογείου και έχει να κάνει με την ξήρανση των εδαφών.

«Το χώμα παύει να είναι στεγνό μόνο όταν καλλιεργείται. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να μη χαθεί η γεωργία από τα νησιά», λένε οι επιστήμονες. Οι ειδικοί θεωρούν ότι στα νησιά πρέπει να αναπτυχθούν και πάλι οι αναβαθμίδες, προκειμένου να συγκρατούνται τα χώματα. Στο παρελθόν υπήρξε και επιδότηση ενός τέτοιου προγράμματος και σήμερα κρίνεται αναγκαίο να εφαρμοστεί ένα ανάλογο πρόγραμμα, αλλά και να εφαρμοστεί μια εθνική στρατηγική για την εμπόδιση της διάβρωσης του εδάφους. Η Κρήτη, κυρίως το νότιο τμήμα, αποτελεί παράδειγμα περιοχής που έχει διαβρωθεί επειδή, σύμφωνα με τον Θοδωρή Τσιμπίδη, δεν έχει μπει κανένα όριο στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

Πρόβλημα διάβρωσης εξαιτίας της κτηνοτροφίας αντιμετωπίζει και ο ορεινός όγκος της δυτικής Ικαρίας. Υπενθυμίζεται ότι το 2010, ύστερα από έντονες βροχοπτώσεις, σημειώθηκαν κατολισθήσεις στο επαρχιακό δίκτυο, επειδή δεν υπήρχε χώμα για να συγκρατήσει τα νερά, με συνέπεια να προκληθούν πολύ μεγάλες ζημιές στο νησί.
«Καμπανάκι»

Οι επιστήμονες του «Αρχιπελάγους» κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την αντιμετώπιση του φαινομένου της διάβρωσης του εδάφους στα νησιά. Όπως λένε, η ανθρωπογενής επιβάρυνση κυρίως κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με ουσιαστικά αυτοκαταστροφικές πρακτικές, έχει προκαλέσει μέσα σε λίγα χρόνια μη αναστρέψιμη επιβάρυνση στο γόνιμο έδαφος.

Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευθύμης Λέκκας, σε νησιά με πολύ μεγάλη τουριστική κίνηση (π.χ. Μύκονος) το ζητούμενο είναι πλέον η εύρεση ελεύθερων χώρων με χώμα!

«Ο κόσμος δεν έχει συνειδητοποιήσει πως σε μια μεγάλη νεροποντή θα δημιουργηθεί πολύ μεγάλο πρόβλημα με τις πλημμύρες, αφού δεν υπάρχει πλέον χώμα για να απορροφήσει το νερό», λέει.

«Η κατάσταση δεν πρόκειται να φτιάξει από μόνη της. Το έδαφος δεν πρόκειται να αποκατασταθεί πριν περάσουν εκατοντάδες χρόνια».

Πηγή: neakriti.gr