Η δόμηση στα βόρεια παράλια «λάβωσε» την Κρήτη | Τι είδε το «μάτι» του αρχαιότερου ενεργού δορυφόρου στην Κρήτη;

Ο μακροβιότερος δορυφόρος, ο δορυφόρος Landsat που υπολογίζεται πως έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 150.000 περιστροφές γύρω από τη γη, περισσότερα από 29 χρόνια και έχει αποτυπώσει περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια εικόνες της επιφάνειας του πλανήτη τράβηξε και δυο φωτογραφίες από την Κρήτη: μια το 1987 και μια το 2007 (δείτε εδώ τις φωτογραφίες όλης της χώρας). Μέσα σε δυο δεκαετίες δύο πράγματα συνέβησαν, σε γενικές γραμμές:

Αυξήθηκε κατά 10% η δόμηση στα βόρεια παράλια, και η Κρήτη προσπάθησε να «ισορροπήσει» μεταξύ των αλλαγών που σημειώθηκαν ανάμεσα στη χαμηλή βλάστηση και στις γεωργικές εκτάσεις.

Εξηγώντας τους αριθμούς στο MadeinCreta o κ. Πάνος Κορδοπάτης από τη WWF ΕΛΛΑΣ, που κατέγραψε με αριθμούς την άναρχη απώλεια φυσικών χώρων που παρατηρήθηκαν στη χώρα, στα 20 χρόνια, στάθηκε σε μια εξέλιξη και σε ένα παράδοξο που τους προβλημάτισε.

Σε αυτό το διάστημα στην κατηγορία «λοιπές καλύψεις» – η επιφάνεια δηλαδή που είναι καλυμμένη από οικισμούς, λατομεία, βράχια και βουνά με χιόνια- φαίνεται να έχει αυξηθεί κατά 10% (28.638 στρέμματα) και όλη αυτή η αλλαγή είναι στη βόρεια πλευρά!

Στον αντίποδα η «αναμέτρηση» μεταξύ της χαμηλής βλάστησης και των γεωργικών εκτάσεων. Περισσότερα από 300 χιλ. στρέμματα σε απόλυτους αριθμούς είναι οι γεωργικές εκτάσεις που έχουν εξαπλωθεί εις βάρος των εκτάσεων χαμηλής έκτασης σήμερα, χωρίς όμως αυτό να σημειώνει δραματικές αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον, σε σχέση βέβαια και με την υπόλοιπη χώρα. Διότι στο πέρασμα των χρόνων μια γεωργική έκταση έγινε θαμνώδης και μια θαμνώδης γεωργική. Οι περισσότερες αλλαγές σημειώνονται σε υψόμετρο 200-800 μέτρων. Πολλές αλλαγές έχουν σημειωθεί και στα Χανιά όπου διαπιστώνεται μείωση των εκτάσεων στα κωνοφόρα δάση και αύξηση στα πλατύφυλλα.

Ένα σημαντικό στοιχείο επιπλέον είναι οι εκτάσεις καμένης γης. Το 1987 η καμένη έκταση ήταν 6021 στρέμματα και το 2007, στρέμματα 850. (Τα στοιχεία και αναλυτικός πίνακας ακολουθούν).

ΚΑΛΥΨΕΙΣ ΓΗΣ

Σύμφωνα με την παρούσα χαρτογράφηση, οι κύριες καλύψεις γης στο γεωγραφικό διαμέρισμα (ΓΔ) της Κρήτης είναι η χαμηλή βλάστηση και οι γεωργικές εκτάσεις, οι οποίες το 2007 καταλάμβαναν το 43% (περίπου 3.551.000 στρέμματα) και το 46% (περίπου 3.797.000 στρέμματα) της συνολικής έκτασης του νησιού αντίστοιχα.

Οι δύο αυτές καλύψεις επικρατούσαν εξίσου και το 1987, παρότι στην εικοσαετία που μεσολάβησε οι μεν εκτάσεις χαμηλής βλάστησης μειώθηκαν κατά περίπου 8,4%, οι δε γεωργικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά ένα αντίστοιχο ποσοστό . Τα δάση καταλαμβάνουν μόλις λίγο περισσότερο από 135.000 στρέμματα, μέγεθος που αντιστοιχεί στο 1,6% της συνολικής έκτα­σης του ΓΔ, και το οποίο είναι κατά 12% μειωμένο σε σχέση με το 1987. Περίπου το 6% του ΓΔ καλύπτεται από θαμνότοπους και θαμνώνες αείφυλλων/πλατύφυλλων, ποσοστό που έχει μείνει σχετικά σταθερό την εικοσαετία 1987-2007. Αντίθετα, οι λοιπές καλύψεις παρουσιάζουν την ίδια περίοδο αύξηση της τάξης του 10%, καταλαμβάνοντας το 2007 έκταση 320.000 στρεμμάτων. Μόλις 2.184 στρέμματα (0,03% του νησιού) καλύπτονταν το 2007 από υδάτινες επιφάνειες.

Η εποχή λήψης της δορυφορικής εικόνας (καλοκαίρι), αλλά και τα πολύ μικρά από­λυτα μεγέθη δεν επιτρέπουν την ασφαλή διεξαγωγή συμπερασμάτων για τη μεταβολή της συγκεκριμένης κάλυψης.

ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1987-2007

Την εικοσαετία 1987-2007 περίπου 361.000 στρέμματα γεωργικής γης μετατράπηκαν σε άλλες καλύψεις (Χάρτης 9.4). Το μέγεθος αυτό αντιστοιχεί στο 4,34% της συνολικής έκτασης του ΓΔ, και αφορά κυρίως τη μετάβαση σε εκτάσεις χαμηλής βλάστησης (70% της συγκεκρι­μένης αλλαγής), και σε πολύ μικρότερο βαθμό τη μετάβαση σε θαμνώδεις εκτάσεις (περίπου 23% της αλλαγής). Η συγκεκριμένη αλλαγή πα­ρατηρείται σε όλο το νησί και αφορά γενικά τις οριακές γεωργικές γαίες. Φαίνεται να σχετίζεται άμεσα με την εγκατάλειψη της ορεινής γε­ωργίας σε κάποιες περιοχές που συντελέστηκε τα τελευταία 20 χρόνια λόγω της μετακίνησης του πληθυσμού προς τα παράλια, αλλά και του εντατικού χαρακτήρα της κτηνοτροφίας στην Κρήτη. Οι αλλαγές αυτές συγκεντρώνονται κυρίως νοτιοδυτικά της Π.Ε. Χανίων, στις παρυφές του Ψηλορείτη, πέριξ της πόλης του Αγίου Νικολάου αλλά και των άλλων αστικών κέντρων του νησιού.

ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΤΡΑΠΗΚΑΝ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1987-2007

Στον αντίποδα της προαναφερθείσας αλλαγής, σχεδόν 664.000 στρέμματα φυσικής βλάστησης μετατράπηκαν κατά την περίοδο μελέτης σε γεωργικές εκτάσεις. Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, η συγκεκριμένη αλλαγή αφορά, στη συντριπτική πλειονότητά της, την επέκταση των γεωργικών γαιών εις βάρος της χαμηλής βλάστησης και παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά στην ημιορεινή ζώνη (. Σε αυτή τη ζώνη, άλλωστε, οι τουριστικές δραστηριότητες απουσιάζουν και δεν δρουν ανταγωνιστικά, με αποτέλεσμα την πιο «ελεύθερη» εκδήλωση των επεκτατικών τάσεων της γεωργίας. Σε επίπεδο ποσοστού επί της συνολικής έκτασης του ΓΔ, η συγκεκριμένη αλλαγή επηρε­άζει το 8% του νησιού, ποσοστό που είναι αντίστοιχο του εθνικού μέσου όρου (7,8%).

ΔΑΣΗ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1987-2007

Οι αλλαγές σε δάση κωνοφόρων και πλατύφυλλων το διάστημα 1987-2007 καταλαμβάνουν έκταση 35.440 στρεμμάτων, δηλαδή 0,43% του συνόλου του ΓΔ. Αυτές εντοπίζονται κυρίως στον Δήμο Μουσούρων της Π.Ε. Χανίων, όπου δάση κωνοφόρων μετατράπη­καν σε καλλιέργειες. Η πολύ μικρή έκταση της συγκεκριμένης αλλαγής έχει σαφώς να κάνει και με την εν γένει ελάχιστη δασική κάλυψη του ΓΔ, στο οποίο τα δάση είναι σαφώς προσδιορισμένα γεωγραφικά και διαχωρισμένα από τις καλλιεργούμενες εκτάσεις.

ΔΑΣΗ ΠΟΥ ΜΕΤΑΤΡΑΠΗΚΑΝ ΣΕ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΚΑΙ θΑΜΝΩΔΟΥΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1987-2007

Μόλις 18.787 στρέμματα, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,23% του γεωγραφικού διαμερίσματος, μετατράπηκαν σε χαμηλής βλάστησης εκτά­σεις από δάση την τελευταία εικοσαετία (1987-2007). Οι σημαντικότερες αυτών εντοπίζονται στα κεντρικά των Π.Ε. Χανίων και Λασιθίου.

ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΚΑΙ ΘΑΜΝΩΔΟΥΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΤΡΑΠΗΚΑΝ ΣΕ ΔΑΣΗ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1987-2007

Οι εκτάσεις χαμηλής και θαμνώδους βλάστησης που μετατράπηκαν σε δάση αποτελούν μόλις το 0,11% (9.109 στρέμματα) της έκτασης του ΓΔ, ποσοστό που είναι το μικρότερο συγκριτικά με τα υπόλοιπα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Οι εκτάσεις αυτές βρίσκονται κυρίως στα δυτικά της Π.Ε. Χανίων, κατά τόπους στα Λευκά Όρη, και στα δυτικά της Π.Ε. Ρεθύμνης.

Τόσο από αυτήν την κατηγορία αλλαγής όσο και από τις προηγούμενες που αφορούν στα δάση, γίνεται αντιληπτό ότι στην Κρήτη επικρατεί μια μάλλον παγιωμένη κατάσταση κυρίως στα ημιορεινά και ορεινά τα τελευταία 20 χρόνια. Η εκτεταμένη κτηνοτροφία που εμποδίζει την αναγωγή των θάμνων σε δάση αλλά και η έντονη γεωμορφολογία του νησιού που δυσκολεύει πολλές φορές την επέκταση των καλλιεργειών, έχουν δημιουργήσει μια μάλλον αμετάβλητη κατάσταση σε ό,τι αφορά την έκταση και τη δυναμική των δασικών καλύψεων.

Πηγή: madeincreta Γράφει η  Κορίνα Καφετζοπούλου