Οι χαμένες ευκαιρίες της Κισάμου
Σκέψεις – προβληματισμοί με αφορμή την κατάργηση της Δ.Ο.Υ. και του Ειρηνοδικείου
Ένα πολύχρωμο “περιβόλι” ήταν η Κίσαμος πριν από μερικές δεκαετίες. Απομονωμένη μεν, το μεγαλύτερο τμήμα της, στο δυτικό άκρο του νησιού -η παλιά “εθνική” οδός αποτελούσε μόνιμο… εφιάλτη για όσους ένιωθαν ναυτία όταν ταξίδευαν στο λαβυρινθώδες και άκρως προβληματικό οδικό της δίκτυο- με έναν σημαντικό παραγωγικό ιστό, ωστόσο, που έδινε οικονομική δύναμη και αναπτυξιακή προοπτική στον τόπο.
Τα “νεφρά” και τα “πνευμόνια” αυτής της ελπιδοφόρας -τότε- πραγματικότητας ήταν κυρίως τα χωριά πέριξ της κωμόπολης. Και “καύσιμο” της “μηχανής” ο πρωτογενής τομέας. Φημισμένα τα κισαμίτικα προϊόντα.
Εκείνα τα -σκληρά- χρόνια όλοι οι δρόμοι της Κισάμου οδηγούσαν στοΚαστέλι, που αποτέλεσε την “καρδιά” της περιοχής. Το ταξίδι ανατολικά δύσκολο. Πολύωρο και κουραστικό. Λίγα τα μέσα, ελάχιστες οι δυνατότητες.
Έτσι, το Καστέλι μετατράπηκε σε ένα μικρό αλλά σημαντικό εμπορικό κέντρο καλύπτοντας, ως ένα βαθμό, τις τοπικές ανάγκες. Χωρίς, ουσιαστικά, σχεδιασμό, χωρίς προγραμματισμό, χωρίς τα αναγκαία έργα υποδομών. Και χωρίς τη μέγιστη αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων, όπως, για παράδειγμα, το λιμάνι Κισάμου, που για δεκαετίες παραμένει εν πολλοίς ανεκμετάλλευτο. Εξ ανάγκης σχεδόν.
Και χάρη, κυρίως, στην ιδιωτική πρωτοβουλία, που είναι ιδιαίτερα ισχυρή -σε αρκετές περιπτώσεις- μέχρι και σήμερα, αλλά και στην ισχυρή προσωπικότητα ενός άξιου ιεράρχη, με ό,τι αυτό, όμως, μπορεί να συνεπάγεται -και όντως συνεπάγεται- μεσομακροπρόθεσμα…
Στην πορεία του χρόνου, ωστόσο, τα δεδομένα άλλαξαν με ραγδαίους ρυθμούς. Ρυθμούς που το Καστέλι δεν κατάφερε, δυστυχώς, να ακολουθήσει. Οι… καρόδρομοι μετατράπηκαν σε οδικά δίκτυα ανθρωπινά και το ταξίδι προς ανατολάς έγινε σχεδόν καθημερινή συνήθεια. Άρα και η μεταφορά του όποιου πλούτου προς το μεγάλο αστικό κέντρο των Χανίων, που προσέφερε μεγαλύτερη ποικιλία και σαφώς ανταγωνιστικότερες τιμές.
Παράλληλα, αποδυναμώθηκε ο αγροτικός τομέας, εξαιτίας μιας σειράς σοβαρών λαθών σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, ενώ οι προσπάθειες που έγιναν σε συνεταιριστική βάση για την οργανωμένη τυποποίηση, προβολή και προώθηση τοπικών προϊόντων είχαν τραγική κατάληξη, αν και οι προοπτικές ήταν, αρχικά τουλάχιστον, ευοίωνες.
Ταυτόχρονα, όποιες πρωτοβουλίες πάρθηκαν (με σημαντικότερη, ίσως, τη δημιουργία της Ανώνυμης Ναυτιλιακής Εταιρείας Νότου), για να μπορέσει η Κίσαμος να βγει ξανά στον “αφρό”, απέτυχαν είτε επειδή επιλέχθηκαν άνθρωποι, οι οποίοι δεν είχαν πραγματικά τις δυνατότητες και την τεχνογνωσία για να τις φέρουν σε πέρας είτε γιατί υπονομεύτηκαν, λίγο έως πολύ, εκ των έσω, για λόγους μικροπολιτικών και άλλων σκοπιμοτήτων.
Σε όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να συνυπολογιστεί ένα ακόμη εξαιρετικά σημαντικό δεδομένο: η σχεδόν θρησκευτική προσήλωση ενός μεγάλου τμήματος της τοπικής κοινωνίας, για λόγους που εύκολα είναι εξηγήσιμοι, στην επιλογή περισσότερο των αρεστών και λιγότερο των αρίστων.
Ελάχιστες οι φωτεινές εξαιρέσεις και με αξιόλογη διαδρομή, που όμως, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, δεν ήταν αρκετή.
Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω;
Η αναπτυξιακή “γύμνια” μιας εξαιρετικά όμορφης περιοχής, με σημαντική, διαχρονικά, ιστορική και πολιτιστική διαδρομή, με αξιόλογες περιπτώσεις αναξιοποίητου ανθρώπινου δυναμικού και αξιοσημείωτες δυνατότητες αναβάθμισης σε όλα, σχεδόν, τα επίπεδα.
Στη θεωρία, ασφαλώς. Ακόμη. Γιατί η πράξη, η πραγματικότητα, παραμένει, μέχρι και σήμερα, εν πολλοίς απογοητευτική…
Άρθρο του Γιώργου Γεωργακάκη στα «Χανιώτικα νέα».
